18+

Treść tylko dla pełnoletnich

Kolejna strona może zawierać treści nieodpowiednie dla osób niepełnoletnich. Jeśli chcesz do niej dotrzeć, wybierz niżej odpowiedni przycisk!

Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

"Godki śląskie fest ucieszne" Marka Szołtyska. Publikujemy fragmenty...

Redakcja
Po lewej - Gorol. Po prawej - Blank Gorol
Po lewej - Gorol. Po prawej - Blank Gorol Marek Szołtysek
"Pieroński pieron", "Ślonski monitoring", "Skond sie wziyny Gorole" to tytuły trzech z 77 felietonów Marka Szołtyska, które znalazły się w jego nowej książce "Godki śląskie fest ucieszne". To także pierwszy audiobook czytany po śląsku. Autor, znany z dowcipnego opowiadania o historii naszego regionu, po raz kolejny nie zawiódł. Tę książkę po prostu dobrze się czyta!

Skond sie wziyny Gorole

Na Ślonsk ludzie sjyżdżali sie dycki i zowdy, czyli zawsze. Niy było jednak na nich określynia, niy było szpecjalnyj nazwy, szpecjalnego słowka. Mianowano ich zwyczajnie, w zależności z jakigo konska przijechali. Godało sie, że som ze Polski, ze Czechow czy ze Niymiec. A jak przibysz boł z gor, to sie go na Ślonsku nazywało gorolym. No bo z gor - to gorol. A jak to była baba - to była gorolka. To naprowdy niy było wtedy żodne obraźliwe słowo. Pamiyntom jeszcze, jak downij po Ślonsku chodziyły takie gorolki. Od chałpy do chałpy. Miały na plecach trowniczki, czyli take zawiniontka, a w nich roztomajte drzewianne duperelki na sprzedej. A dyć te gorolki handlowały: grabiami, fyrlokami, warzechami, nudelkulami abo jakimi drzewinnymi graczkami, czyli zabowkami dlo dziecek. Z czasym jednak te niywinne słowo "gorolka" czy "gorol" stały sie przezwiskami. A jak to było? To było to tak…

Wszysko to złonaczyło sie w czasach komunizmu. A dyć wtedy władze potrzebowały zarobić na ślonskim wonglu i zaczły drapko stawiać nowe gruby i zwiynkszać wydobycie. A jak brakowało ludzi do roboty, to werbowano ludzi z cołkij Polski. Bestoż we fest krotkim czasie sjechało sie na Ślonsk tela nowych ludzi, że Ślonzoki niy poradziyły se dać rady z tym nowym zjawiskiym. No bo nowi ludzie, to nowe zamiyszanie, inksze obyczaje, nowe problymy, inkszo godka, inksze podyjście do roboty. No i ci nowi przibysze imiyniny odprowiali a niy urodziny. Wszysko było inksze!

Trza tyż było tych ludzi jakoś nazwać. Na poczontku we codziynnyj godce Ślonzokow pojawiyło sie pora określyń. Trza pedzieć szczyrze - wszystke były obraźliwe. A dyć godało sie na tych nowych przijezdnych: werbusy, hadziaje, kargule, no i gorole. Ale po tych wielu latach na stałe do godki ślonskij wlazło yno słowo: Gorolka, Gorol, Gorole. Zaś na nazwanie bliżyj niyokreślonyj miyjscowości poza Ślonskiym godało sie - gorolowice.

Dzisioj słowo "Gorol" już tak niy rani jak downij. Po wielu latach niykerzi przijezdni abo ich potomkowie wtopiyli sie w ślonski krajobraz i godajom o sobie żartobliwie: "Jestem Gorol, ale oswojony!". Zaś powiedzynie: "Moja cera wziyna se Gorola, ale porzondnego!" - jest nawet w ustach Ślonzokow wielkim komplymyntym. Choć jo by woloł, żeby słowo "Gorol" było już yno historyczne. Abo ostatecznie stosowane yno na politykow, kerzi probujom nos Ślonzokow uczyć kultury, a choć sami majom we szczewikach słoma!

Ślonski monitoring

Niykerzi se mono myślom, że monitoring to je blank nowo rzecz. No wiycie, o kery monitoring mi chodzi.

To je coś takigo, że dlo przikłodu montuje sie kamery na parkingu, żeby złodzieje niy mogły tak leko ukraść nom auta. A dyć szłoby pedzieć, że monitoring to tak… - nowoczesne podglondanie.

Yno że o ile wiym, to kożdy chrześcijon mo już od dowiyn downa świadomość, że je 24 godziny na doba podglondany przez Ponboczka. To zresztom czasym je namalowane abo wyrzeźbione we kościołach na świyntych obrozkach. No bo już chyba widzieliście take - oko Opatrzności, czyli take oko we trójkoncie.

No! Dejcie se pozor! Dzisioj tyż taki monitoring montuje sie we niykerych szkołach, żeby sie bajtle niy pozbijały na przerwach abo żeby niy kurzyły cygaretow pod szkołom abo we haźlu.

Ale taki monitoring to na Ślonsku nic nowego. Stosowały go downij Ślonzoczki i to we czasach, jak żodne kamery niy były jeszcze znane. A dyć punktym kontroli monitoringowyj Ślonzoczki było okno we chałpie. Ślonzoczka zajmowała swoje stanowisko pracy opiyrajonc sie na fynsterbrecie, czyli parapecie.

Czasym, stanowisko było dość luksusowe, bo sie pod rynce dowała miynki zogowek, czyli poduszka. I ze tego stanowiska Ślonzoczka obserwowała, czy chop idzie ze roboty. A jak go za dugo niy było, to baba podyjmowała interwencjo i szła go szukać. Kaj? Nojczynścij do szynku. Zrobiyła wtedy haja, czyli alarm i chłop zaro szoł do chałpy jak noleży.

A czym alarm i ta interwencjo była drapcij, szybcij, tym chop szoł prościj, bo sie jeszcze niy zdonżoł naprać tym piwskym.

Natomiast we dni wypłaty, to Ślonzoczka swoje cyntrum monitoringowe i te cołke dowodzynie zmieniała z łokna…, no i szła zwyczajnie pod brama kopalni abo huty. Bo wtedy chop szoł do dom ze geltagym, czyli wypłatom i wymagoł szczególnyj ochrony.

Rozumicie! Chodziło o monitoring tych piniyndzy co chop zarobioł. Dodatkowo tyż Ślonzoczka stowała sie wtedy konwojyntym.

No i tak to downij Ślonzoczki pomogały chopom i broniły ich przed szynkami z piwym.

Pieroński pieron, czyli perełko ślonskiej godki

Tysiąc pięćset, a możno 2000 lot tymu na te-ryny dzisiyjszyj Polski skludziy-ły sie plymiona słowiańskie. A gynał tukej na naszyj ziymi zamiyszkali Ślynżanie, kerzi niyskorzij przełonaczom sie we Ślonzokow. Na poczontku te downe Ślonzoki były poganami i wierzyły w roztomajtych pogańskich ponboczkow. Miyn-dzy inkszymi we takiego pon-boczka, co nazywało sie go - Pieron, abo sie go tyż mianowało czasami - Perun. A dyć tyn Pieron boł bogiym łognia i błyskawic.

Kiedy jednak na Ślonsk prziszło chrześcijoństwo, a Ślonzoki przijyny chrzest, to farorze zaczli nauczać, że wierzynie w tych pogańskich ponboczkow to grzych. Wtedy tyż imie pogańskigo ponboczka Pierona abo tyż Peruna stało sie - przeklyństwym, wielkim przeklyństwym. A dyć od tego czasu, jak jaki Ślonzok sie znerwowoł, abo sie piznoł motkym w palec, to dycki zaklon tak:

- Na pierona!

- Do pierona!

- Abo: Pierona kandego!

- Ty pieronie ognisty!

- A dyć by cie pieron szczelył!

- Coż to za pieroństwo!

Tak sie klyno! Ja, ja! Po ślonsku tyż synonimym słowa - klonć było słowo - pieronić. Ale to słowo "pieronie" było downij tak wielgim przeklyństwym, że yno niykere takie ańfachowe chopy tak szkaradnie godały. No ja! A baby? Baby yno czasami, jak już musiały prziklonć, to zmiynkczały trocha te szpetne słowko i sklinały: jerucha, jerona, jezderyny, jedronie abo - jerzina! Tak lekko zmiynione przeklyństwo niy brzmiało już tak strasznie.

A pamiyntom tyż dokładnie, że za bajtla, no, jakeś 35 lot tymu, przekleństwo "pieronie!" miało jeszcze swoja przerażajonco moc. No bo gynał wtedy moj ojciec budowoł chałpa, a jo razym ze robotnikami lotoł po budowie. Łoroz jednymu z tych pomagerow sleciała cegłowka na noga. Wtedy on aże hupnoł z bólu i ryknoł - pierona! Alech sie piznoł! Pamiyntom, że od samego suchanio tego przeklyń-stwa zrobiołech sie z gańby czerwony po gymbie.

Dzisioj już nikogo słowo "pieronie" niy gańbi. Godajom tak nawet małe dziecka. Dzisioj "pieronie" stało sie piyknym regionalnym słowkiym, perełkom ślonskiej godki. A co spowodowało, że nasze ślonske pieroniynie straciło swoja przeklynto moc? A dyć stało sie tak skuli inkszych przeklyństw, jakie skludziyły sie na Ślonsk ze wschodnij Polski. No chyba znocie te słowa? Przeważnie zaczynajom sie na "k", "ch", "s" i "p". To som pierońsko brzidke słowa! Teksty Marek Szołtysek


NAJBOGATSI I NAJBIEDNIEJSI POSŁOWIE Z WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO - ZOBACZ KONIECZNIE
TOP 14 poszukiwanych przestępców w woj. śląskim ZOBACZ ICH TWARZE

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Jak działają oszuści - fałszywe SMS "od najbliższych"

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: "Godki śląskie fest ucieszne" Marka Szołtyska. Publikujemy fragmenty... - śląskie Nasze Miasto

Wróć na slaskie.naszemiasto.pl Nasze Miasto