Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Józef Lompa – odnowiciel polskości na Śląsku

Łukasz Skop
Łukasz Skop
Dzięki niemu zachowała się ogromna liczba śląskich legend i baśni. Stworzył pierwszy podręcznik o historii Śląska. Swoją pracowitością odegrał ogromną rolę dla utrzymania polskości na Śląsku.


Józef Piotr Lompa urodził się 29 czerwca 1797 roku w Oleśnie
. Pochodził z drobnomieszczańskiej rodziny, a jego ojciec był krawcem. W wieku 6 lat rozpoczął naukę w Katolickiej Szkole Ludowej w Oleśnie. Był bardzo pojętnym dzieckiem, wykazywał też zamiłowanie do muzyki. Śpiewał w chórze i pobierał w tym kierunku lekcje.


Pomnik Lopy


W wieku 14 lat rozpoczął naukę w gimnazjum ojców Pijarów w Wieluniu, ponieważ jego ojciec chciał by został księdzem. Pracował tam jako organista, lecz po jakimś czasie uciekł ze szkoły. Przed uzyskaniem pełnoletniości dorabiał również jako pisarz kancelarii sądowej. W lipcu 1815 roku wstąpił do seminarium nauczycielskiego we Wrocławiu. Po zdaniu egzaminu w 1817 roku na krótko został nauczycielem w Łomnicy, a później Lublińcu.

Rok później, w wieku 21 lat ożenił się z Marią Bensiówną, z którą zamieszkał w Lublińcu. W 1819 roku przeprowadził się do Lubszy, gdzie objął stanowisko pisarza gminnego, organisty i nauczyciela. Tam też spędził ponad 30 lat swojego życia. W 1820 roku wybudował tu szkołę, gdzie sam uczył 250 dzieci (budynek istnieje do dzisiaj). Obok założył ogród botaniczny, w którym posadził 200 drzew owocowych i 300 gatunków innych roślin. Przy każdej wbił tabliczkę z nazwą, w języku polskim, niemieckim i po łacinie.

Tutaj przeprowadził też remont kościoła. Kupił nowy zegar na wieżę, którą podwyższono o 7 łokci. Za jego sprawą sprowadzono do Lubszy nowe organy i siedem obrazów. Mimo tak wielkich starań, miał niestety przeciwnika w osobie ówczesnego proboszcza parafii.

W Lubszy rozpoczął też tłumaczyć i wydawać książki. W 1821 roku wydał „Krótkie wyobrażenie historyi Szląska dla szkół elementarnych”. Był to pierwszy podręcznik o historii Śląska. Następnie w 1833 roku w Gliwicach ukazały się jego „Pieśni nabożne i Zbiór pieśni na Boże Ciało”, były to pierwsze zbiory pieśni kościelnych na Śląsku.

3 lata później zmarła jego pierwsza żona, z którą miał 6-cioro dzieci. W 1837 roku Lompa ożenił się ponownie, z Weroniką Kostorz. Z drugą małżonką, miał kolejne 6-cioro potomstwa. Od 1840 roku, niemalże rokrocznie wydawał kolejne utwory. Pisał dzieła o charakterze historycznym i etnograficznym, głównie poświęcone historii Śląska i śląskich miast. Był też autorem podręczników rolniczych i zbiorów wierszy. Założył Towarzystwo Pracujących dla Oświaty Ludu Śląskiego, które utworzyło czytelnie w Bytomiu, Lublińcu, Woźnikach, Rybniku i Mysłowicach. Był również członkiem wielu towarzystw naukowych i rolniczych.

W latach 1845-1846 współpracował z „Tygodnikiem Polskim dla Włościan”. Następnie w latach 1848 – 1849 był współredaktorem „Dziennika Górnośląskiego”, który ukazywał się w Bytomiu. W tym samym czasie redagował też „Telegraf Górnośląski”, pismo ukazywało się w jego rodzinnym Oleśnie oraz w latach 1849 -1853 pisał dla „Szkoły polskiej”. W publikacjach prasowych często występował pod pseudonimem A. Mieczyński.

Mimo iż Lompa tak wiele publikował wcale nie wiodło mu się najlepiej. W 1850 roku został niesłusznie oskarżony o pijaństwo, buntowanie chłopów i próżność. W marcu zawieszono go w czynnościach nauczyciela i organisty. Była to oznaka niezadowolenia władz z jego pro polskich poglądów. Jednym z zagorzałych przeciwników Lompy był nawet sam książę Guido Henckel von Donnersmarck.


Budynek szkoły Józefa Lompy w Lubszy


Rok po tych wydarzeniach przeprowadził się do Woźnik. Tam spędził swoje ostatnie lata życia, poświęcając się pisaniu książek. Nadal utrzymywał kontakty z różnymi naukowcami i pisarzami. Niestety, jego sytuacja finansowa była naprawdę zła. Z czasem z braku pieniędzy musiał sprzedawać papier, na którym znajdowały się jego cenne rękopisy. Od 1860 roku zdrowie Lompy uległo pogorszeniu. Zmarł 29 marca 1863 roku, w nędzy i ubóstwie. Został pochowany na cmentarzu w Woźnikach przy kościele św. Walentego.

Józef Lompa był dobrym człowiekiem. Pomagał chłopom w pisaniu listów do urzędów. W swoich artykułach domagał się języka polskiego i nauki historii Polski w szkołach. Chciał również polskich bibliotek dla wsi. Starał się nauczyć ludzi dobrej uprawy roli i oszczędności.

Zobacz również: pełny tekst dzieła "Krótkie wyobrażenie historyi Szląska dla szkół elemenetarnych z 1821 roku

Lompa odegrał ogromną rolę dla polskości na Śląsku. Przyczynił się do utrzymania języka polskiego i obyczajów polskich w regionie. Chciał zapobiec zniszczeniu wielu dawnych pieśni i opowiadań ludu. Był zbieraczem zabytków literackich. Napisał około 191 baśni i legend śląskich. Należał też do czołowych działaczy podczas Wiosny Ludów. Swoją pracowitością przyczynił się do popularyzowania wiedzy o Śląsku w Polsce. To spod jego pióra wyszły pierwsze obszerniejsze opisy śląskich miast, jakie ukazały się w polskiej prasie.


HISTORIA, LUDZIE, ZABYTKI



emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Filip Chajzer o MBTM

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na slaskie.naszemiasto.pl Nasze Miasto