Korzyści płynące z ruchu

Polacy w ogonie Europy

Badania przeprowadzone przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) pokazały, że Polacy należą do najmniej aktywnych fizycznie społeczeństw europejskich. Zaledwie co 10. osoba wykonuje systematycznie ćwiczenia fizyczne, zaś około 60-70 proc. kobiet i mężczyzn prowadzi szkodliwy dla zdrowia, konsumpcyjny tryb życia, w wyniku którego zamiast aktywnego wypoczynku oglądamy telewizję, godzinami siedzimy przed komputerem, a do kiosku po gazetę jedziemy samochodem.

Bez ruchu organizm ulega degeneracji

Aktywność ruchowa jest jednym z podstawowych czynników warunkujących zdrowie człowieka. Narząd nieużywany przestaje spełniać swoją rolę. Możemy to zauważyć, gdy dopadnie nas choroba wymagająca przebywania w łóżku przez jakiś czas. Występują wówczas zmiany w wielu narządach, np. pogorszenie ukrwienia serca, zmniejszenie wentylacji płuc oraz zwiększenie ryzyka zakrzepowo-zatorowego. Ponadto pojawia się osłabienie i zmniejszenie masy mięśniowej, czy odwapnienie kości.

Dlatego każdy z nas powinien zrozumieć jedną prostą zasadę. Prowadząc aktywny tryb życia, chronimy swoje zdrowie.

Ruch czyni cuda

Systematycznie wykonywana aktywność ruchowa, oprócz zmniejszenia umieralności z powodu chorób sercowo-naczyniowych i umieralności ogólnej, powoduje korzystne zmiany w hemodynamice, budowie i metabolizmie układu sercowo-naczyniowego. Pod wpływem wysiłku fizycznego obserwuje się m.in. wzrost objętości krwi krążącej, osocza czy płynów tkankowych. Zwiększa się także ilość hemoglobiny, co może znacząco poprawić stopień utlenowania krwi, tak potrzebny do poprawy zaopatrzenia w tlen mięśnia sercowego.

Pierwszym przejawem tych zmian, jest zwolnienie częstości skurczów serca zarówno w spoczynku, jak i w czasie umiarkowanego wysiłku. Dochodzi również do zmniejszenia zarówno wzrostu skurczowego i średniego ciśnienia tętniczego, jak i zapotrzebowania mięśnia sercowego na tlen, podczas takich samych jak przed treningiem wysiłków.

Innym, również istotnym zadaniem systematycznej aktywności ruchowej w prewencji kardiologicznej, jest redukcja i modyfikacja czynników ryzyka choroby niedokrwiennej serca.

Obok farmakologii i właściwej diety, aktywność ruchowa jest uznawana za skuteczną metodę terapii cukrzycy. U diabetyków systematyczny wysiłek fizyczny umożliwia zredukowanie dawki leków poprawiających tolerancję glukozy (w cukrzycy typu 2) lub obniżenie ilości jednostek insuliny (w cukrzycy typu 1). U osób z upośledzoną tolerancją glukozy ćwiczenia pozwalają opóźnić moment pełnej manifestacji cukrzycy.

Aktywność ruchowa jest także istotnym czynnikiem zarówno w prewencji otyłości, jak i wspierającym jej leczenie. Wpływ odpowiednio dobranego treningu fizycznego na osoby z nadwagą lub otyłe przejawia się przede wszystkim w redukcji ogólnej masy ciała, w tym głównie jej komponenty tłuszczowej, z jednoczesną ochroną beztłuszczowej. Dochodzi u nich również do nasilenia metabolizmu kwasów tłuszczowych oraz zmiany profilu lipidowego krwi, w postaci obniżenia stężenia cholesterolu całkowitego oraz lipoproteiny o niskiej gęstości (LDL ang. Low Density Lipoprotein), z jednoczesnym wzrostem stężenia lipoproteiny o wysokiej gęstości (HDL ang. High Density Lipoprotein).

Regularny wysiłek fizyczny przynosi również korzyści w sferze psychicznej ćwiczących. Zauważalnym efektem treningu jest zmniejszenie natężenia i częstości występowania stanów depresyjnych, obniżenie lęku oraz poprawa procesu zasypiania. Osoby o wyższym poziomie aktywności ruchowej deklarują ogólnie niższy poziom odczuwania stresu niż osoby nietrenujące. Główną przyczyną takiego stanu jest wydzielanie podczas wysiłku fizycznego endorfin, które odpowiadają m.in. za zachowanie równowagi psychicznej i prawidłowej czynności mózgu.

Pod kontrolą lekarza i fizjoterapeuty

Ruch to najlepsze lekarstwo - dlatego ważne jest, aby znać jego właściwą dawkę. Zbyt mały wysiłek fizyczny nie przynosi spodziewanych efektów, a zbyt duży - może doprowadzić do przeciążeń, głównie ze strony układu krążenia i narządu ruchu.

Zanim rozpoczniemy systematyczną aktywność ruchową, w pierwszej kolejności powinniśmy poradzić się swojego lekarza. Dotyczy to przede wszystkim osób, które nie były aktywne fizycznie przez dłuższy czas, są w okresie rekonwalescencji, mają nadwagę, nadciśnienie tętnicze i/lub inne problemy zdrowotne. Lekarz zleci wykonanie badań pozwalających ocenić nasz ogólny stan zdrowia (np. morfologia krwi, EKG) oraz badań charakteryzujących ryzyko chorób sercowo-naczyniowych (np. lipidogram). Następnie należy udać się do fizjoterapeuty, który poradzi nam, jaki rodzaj aktywności ruchowej będzie dla nas najodpowiedniejszy. Nauczy nas także wykonywania ćwiczeń w sposób bezpieczny dla zdrowia i właściwego ich dawkowania.

Ruch a nadciśnienie tętnicze

Osoby ze zdiagnozowanym nadciśnieniem często jak ognia boją się ćwiczeń - żeby zanadto nie obciążać serca. Niepotrzebnie. Badania naukowe wykazały, że systematyczny wysiłek fizyczny powoduje obniżenie wartości skurczowego i rozkurczowego ciśnienia tętniczego - dlatego jeśli pacjent znajduje się pod kontrolą lekarza i jest leczony farmakologicznie, nic nie stoi na przeszkodzie, aby był aktywny fizycznie. Musimy jedynie pamiętać o pewnych zasadach, tj:

- unikać gwałtownego rozpoczynania ćwiczeń fizycznych

- kontrolować ciśnienie tętnicze podczas ćwiczeń

- nie stosować krótkotrwałych wysiłków o dużej intensywności związanych z silnym oziębieniem organizmu (sporty zimowe)

- nie stosować wysiłków izometrycznych i treningu siłowego u osób z ciężkim nadciśnieniem tętniczym

- eliminować z treningu elementy współzawodnictwa.

Agnieszka Storch-Uczciwek

Fizjoterapeutka z czternastoletnim doświadczeniem zawodowym, absolwentka Wydziału Fizjoterapii Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach. W 2009 r. uzyskała stopień doktora nauk o kulturze fizycznej w zakresie fizjoterapii. Jest w trakcie specjalizacji z fizjoterapii. %07Systematycznie uczestniczy w sympozjach i szkoleniach naukowych. Na co dzień usprawnia pacjentów po zabiegach kardiochirurgicznych w I Oddziale Kardiochirurgii w Górnośląskim Centrum Medycznym w Katowicach. Jest autorem kilkunastu publikacji naukowych z zakresu rehabilitacji kardiologicznej oraz współautorem broszur dla pacjentów kardiochirurgicznych pt.: "Poradnik pacjenta po operacji serca - cz.1 i cz. 2", wydanych w 2005 r. przez Dziennik Zachodni. Jest również współautorką książki pt. "Ja i moje serce - zdrowe, chore, operowane", a także współredaguje stronę internetową poświęconą tematyce profilaktyki chorób serca (www.jaimojeserce.eu).

Czas wolny spędza aktywnie wraz z mężem, córką i psem na wycieczkach rowerowych czy pieszych wędrówkach.

Ponadto chwilowe oderwanie się od spraw codziennego życia umożliwia jej uprawiana od siedmiu lat joga. Lubi nowe wyzwania - w tym roku zaczęła uprawiać narciarstwo biegowe. Oprócz tego jej pasją jest podróżowanie i związana z tym fotografia.