Śląska Wikipedia ma 5 tysięcy artykułów [Ślůnsko Wikipedyjo]

W Wikipedii w języku śląskim jest już ponad 5 tysięcy haseł i codziennie pojawia się kilka do kilkunastu nowych. Liczba ta obejmuje jedynie artykuły encyklopedyczne, wszystkich stron (w tym stron opisujących zasady, stron pomocy czy technicznych) jest już przeszło 13 tysięcy.

Nie tylko o Śląsku

W przeciwieństwie do innych encyklopedii śląskich (m.in. powstającej pod patronatem Biblioteki Śląskiej Encyklopedii Województwa Śląskiego), Śląska Wikipedia posiada równie szeroki zakres tematyczny, co jej polskojęzyczna czy angielskojęzyczna siostra. Oczywiście obejmuje hasła traktujące o tradycjach, kulturze czy zabytkach Śląska (choćby artykuły o strzygach, historii Śląska czy o języku śląskim), ale także tematy natury ogólnej. Można w niej przeczytać artykuły na temat geografii (choćby o pomorskim Przybożu, kanadyjskim Vancouver czy Malcie), sporcie (Ajax Amsterdam ale też japońska odmiana gry madżong), biologii (na przykład można w niej sprawdzić listę skrótów nazwisk biologów i mykologów, lub też dowiedzieć się czegoś więcej o czereśniach), lingwistyki (język wilamowski), kulisów wydarzeń historii najnowszej (można poczytać o zabójstwie Jamesa Bulgera lub dowiedzieć się kto wygrał turecki festiwal piosenki w 2014).

Skąd się biorą hasła śląskojęzycznej Wikipedii? - Tak jak w przypadku wszystkich innych wersji językowych Wikipedii, a jest ich w tej chwili ok. 300, hasła powstają jedynie dzięki temu, że znajdzie się ktoś, komu chce się je napisać. Wystarczy usiąść przed komputerem, wpisać dany tytuł hasła i… zacząć pisać. Trzeba tylko pamiętać o podawaniu źródeł zamieszczanych w Wikipedii informacji, najlepiej w formie przypisów - tłumaczy Krzysztof Machocki ze Stowarzyszenia Wikimedia Polska. Stowarzyszenie wspiera Śląską Wikipedię, ale także jej odpowiedniki w języku polskim czy kaszubskim. Ta ostatnia wersja językowa Wikipedii przekroczyła barierę 5 tysięcy haseł w marcu 2016.

Po co tworzyć wersję Wikipedii po śląsku, skoro większość użytkowników śląskiego porozumiewa się również po polsku? - Chodzi o to, by ten etnolekt nie tylko przetrwał, ale wręcz ożył. Przy okazji można dowieść niedowiarkom, że da się po śląsku opisać bozon - tłumaczy Maciej Wójcik, obecnie najaktywniejszy twórca śląskiej Wikipedii. Podpisujący się pseudonimem Lajsikonik, Wójcik ma już na koncie przeszło 10 tysięcy edycji w śląskiej Wikipedii, jest też jednym z administratorów jej polskojęzycznej odpowiedniczki w której wykonał przeszło 80 tysięcy edycji. - Pisząc Wikipedię sami się uczymy języka. Niekiedy powstają spory wynikające z lokalnych różnic w nazewnictwie albo istnienia kilku nazw na daną rzecz (mobilńok/mobilok, czyli telefon komórkowy). Pisanie encyklopedii to zadanie bardzo ambitne, zwłaszcza w przypadku mowy, która do niedawna była wyłącznie mową ludzi prostych. Awans społeczny wymagał opanowania najpierw literackiego niemieckiego, a potem literackiej polszczyzny. Obecnie jednak istnieje spora grupa ludzi wykształconych, którzy nie zapomnieli słyszanej w domu „godki”. Wracają oni do korzeni i pielęgnują swoją kulturę na różne sposoby.Niektórzy pisząc hasła w Wikipedii - wyjaśnia.

Wiedza po śląsku

Pierwsze przymiarki do stworzenia Wikipedii w języku śląskim poczyniono w 2006 roku, jednak propozycja spotkała się z silnym oporem społeczności innych wersji językowych. Problemem był status śląskiego, który zależnie od poglądów bywa oceniany jako osobny język, etnolekt, a nawet dialekt czy regionalna odmiana polszczyzny. W tym czasie w polskojęzycznej Wikipedii pojawiały się hasła pisane po śląsku, które ostatecznie zgłoszono do usunięcia. Wobec tego odżył pomysł przeniesienia ich do osobnego projektu od początku do końca tworzonego po śląsku. 31 marca 2008 utworzono stronę testową, a 26 maja tego roku przeniesiono ją pod adres szl.wikipedia.org (szl to trzyliterowy kod śląskiego w normie ISO-639).

15 listopada 2008 śląska Wikipedia przekroczyła próg tysiąca artykułów. Jak przyznaje Maciej Wójcik, wielu wolontariuszy początkowo zaangażowanych w jej powstanie z czasem straciło entuzjazm gdy okazało się, że śląska Wikipedia przyjęła te same rygorystyczne zasady, co jej siostry w innych językach. - Dla części użytkowników nie do przyjęcia były zasady Wikipedii, zakładające neutralny punkt widzenia. Gdy przekonali się, że w tym projekcie nie wolno propagować ani zachwalać,odeszli. Inni odeszli z powodów ambicjonalnych, np. bo promowana przez nich forma zapisu została odrzucona. Do tego, że śląska Wikipedia służy po prostu do upowszechniania wiedzy ogólnej i nie zajmuje stanowiska w sporach politycznych zdążyły się już przekonać media wszystkich opcji. Co poczytuję za sukces, świadczący o dobrze wykonywanej pracy i wierności zasadom - mówi.

Jeden projekt, dwa sposoby zapisu

Sporą grupę twórców śląskiej Wikipedii stanowią anonimowi, niezalogowani użytkownicy. - Dodają głownie treści związane z Górnym Śląskiem, opisy miejscowości w których, jak się domyślam, mieszkają lub z których pochodzą, historię, zwłaszcza z czasów gdy Górny Śląsk był pod panowaniem pruskim, czasem biogramy postaci historycznych. Mamy użytkownika dodającego przedwojenne flagi w artykułach o miastach Górnego Śląska. Często zdarza się też, że niezalogowany użytkownik dodaje artykuł na wiele Wikipedii, w tym i śląską. Niekiedy edycje niezalogowanych są niezgodne z zasadami projektu - np. pozbawione źródeł, albo dalekie od neutralności. Wówczas musimy je wycofywać - tłumaczy Wójcik.

Czy 5 tysięcy haseł to dużo czy mało? Liczba artykułów najczęściej zależy od liczby osób posługujących się danym językiem, a więc od ilości potencjalnych Wikipedystów. Wśród niemal 300 wersji językowych Wikipedii największe to projekty w językach ponadnarodowych: angielskim (blisko 5,2 mln haseł), niemieckim (niecałe 2 mln), francuskim (niemal 1,8 mln), rosyjskim czy hiszpańskim (ok. 1,3 miliona). Od tej reguły są jednak wyjątki: choć nie wskazuje na to liczba osób posługujących się polszczyzną, w ścisłej czołówce jest także istniejąca już od 15. lat polskojęzyczna Wikipedia (niemal 1,2 miliona artykułów). Wyprzedza pod tym względem m.in. Wikipedie po mandaryńsku, ukraińsku czy turecku. Na drugim końcu skali są języki niewielkich liczebnie narodów, mniejszościowe, a także te, których istnienie jest zagrożone. Najlepiej spośród nich radzą sobie wersje katalońska (515 tys. haseł, 4,1 mln mówiących) i baskijska (256 tysięcy haseł, 700 tys. mówiących). Wysoko na liście rozwiniętych Wikipedii znajdują się także jej wersje w języku walijskim czy islandzkim. Z kolei około 5 tysięcy artykułów posiadają Wikipedie fryzyjska, dolnoniemiecka czy w języku manx.

Specyfiką śląskojęzycznej Wikipedii jest to, że powstaje równolegle w dwóch wersjach zapisu języka śląskiego: tzw. alfabecie Steuera (Steuerowy szrajbůnek) oraz w nowszym tzw. ślabikŏrzowym szrajbōnku. - W zasadzie sposobów zapisu jest nawet więcej niż dwa, bowiem prób kodyfikacji śląskiego było kilkanaście. Na śląskiej Wikipedii sporadycznie można jeszcze natknąć się na trzeci zapis, tzw.czeski, z diakrytami typowymi dla czeskiego czy słowackiego. Choć zapis taki nie jest już stosowany, nadal nie wszystkie stare hasła posprzątaliśmy. Ślabkorzŏwy szrajbōnek został dopuszczony opcjonalnie z uwagi na promowanie takiej formy zapisu przez liczne śląskie organizacje z Pro Loquela Silesiana na czele. W tworzeniu tego zapisu brali udział naukowcy, językoznawcy. To są jego zalety, natomiast wadą jest znikoma znajomość zasad pisowni w tym systemie przez samych Ślązaków. Mimo prób upowszechnienia nadal jest to wiedza dosyć niszowa - tłumaczy Wójcik. Jak podkreśla, śląska Wikipedia nie jest jedyną, gdzie obowiązuje więcej niż jedna forma zapisu języka, podobnie jest w Wikipediach lombardzkiej, weneckiej czy serbskiej, gdzie dopuszcza się zarówno zapis cyrylicą, jak i w standardzie łacińskim. Z kolei wikipedyści z Norwegii tworzą dwie osobne wersje projektu: w standardzie nynorsk (tzw. nowonorweski) i w standardzie bokmål (“książkowy norweski”).