Tajemnice Orzegowa: Dzieje starego cmentarza

W przyszłym roku orzegowianie będą obchodzili wyjątkowy jubileusz, ponieważ w 2018 roku minie 100 lat od momentu konsekracji kościoła Świętego Michała Archanioła. Pierwszy kościół wzniesiono tu w latach 1894-95. Jednakże z uwagi na ustawiczny wzrost ludności szybko okazało się, że świątynia jest za mała. W związku z tym Maksymilian Giemsa z Katowic przygotował projekt rozbudowy kościoła. Jego budowę zakończono w 1911 roku, a konsekracja miała miejsce 6 października 1918 roku.

W tym samym roku, kiedy rozpoczęto prace przy budowie pierwszej orzegowskiej świątyni, powstał także cmentarz. Powiększono go jeszcze przed 1914 roku, w kierunku osiedla przy ul. Bogusławskiego w Orzegowie.

Spoczywają tu m.in. powstańcy śląscy - m.in. Moszny Oskar, Mrozek Konrad i Lukaszczyk Wilchelm, którzy zginęli podczas ataku na placówkę Grenschtzu w Orzegowie w dniu 18 sierpnia 1919 r.. Pochowano tu też Konstantego Latkę (7.04 1848 r. - 19.10.1918 r.), uczestnika powstania styczniowego i wojny prusko - francuskiej, czy powstańca śląskiego - Leona Barańskiego, który po powrocie z powstania został otruty.

Miejsce wiecznego spoczynku znaleźli na orzegowskim cmentarzu także Jan i Emma Konderla, którzy rozpoczęli produkcję i handel wyrobami wędliniarskimi w Orzegowie. Początki zakładu sięgają 1914 roku. Obecnie Zakład Przetwórstwa Mięsnego należy do Małgorzaty Kuś, a firma w obecnej formie powstała 20 września 1990 roku. Pochowano tu też Wiktora Pykę, założyciela hotelu Victoria.

Nekropolię oficjalnie zamknięto w latach 50. ubiegłego wieku. Jednakże już po 1945 roku zaniechano pochówków z uwagi na to, że wraz z zakończeniem eksploatowania płytkich pokładów węgla, zaczął się podnosić poziom wody pod cmentarzem parafialnym. Przez dekady pogrążał się w ruinie. Teraz dbają o niego członkowie Towarzystwa Miłośników Orzegowa.

Najważniejszymi obiektami znajdującymi się na terenie nekropolii są: pomnik górników oraz kaplica pogrzebowa. Jednakże niemal każdy z nagrobków może już uchodzić za zabytek. 202 z nich opatrzony jest czytelnym napisem. Większość z nich wykonano w języku polskim, część w niemieckim. Na cmentarzu widać pozostałości przeprowadzonej w latach 1945-1947 akcji usuwania niemieckich napisów. Przypomnijmy, że po zakończeniu II wojny światowej przystąpiono do realizowania akcji mającej na celu usunięcie wszelkich śladów niemczyzny na terenach, które znalazły się w obrębie Polski. Niemieckie napisy na nagrobkach były wówczas usuwane, wyproszkowane, wydrapywane, czy zaklejane. Kom Nad przebiegiem prac czuwała specjalna komisja. Niektóre nagrobki przekuto, w przypadku innych usunięto porcelanowe tabliczki z napisami niemieckimi, które nie nadawały się do przerobienia.

Dziś nekropolia jest jedynie niemym świadkiem historii.