Tajniki dobrego zarządzania kryją modele matematyczne

Stawiacie Państwo na innowacje. Z czego myszkowski ZWiK jest obecnie szczególnie dumny?
W 2014 roku rozpoczęliśmy modernizację ujęcia im. Prymasa Kard. Stefana Wyszyńskiego. Inwestycja polegała na wykonaniu nowej studni oraz unowocześnieniu technologii uzdatniania wody. Chcieliśmy podnieść jakość wody dostarczanej mieszkańcom oraz zminimalizować koszty energii niezbędnej przy jej wydobyciu. Postawiliśmy też na niezawodność urządzeń. Dlatego zdecydowaliśmy się zastosować bardzo nowoczesny system zarządzania elektronicznego „SPM System” produkcji „Aplisens” S.A. Wykorzystuje on modele matematyczne z zakresu: hydrogeologii, techniki pompowej, hydromechaniki, elektrotechniki i automatyki. A co bardzo istotne - to absolutnie polska myśl techniczna. Programy są też pisane przez polskich uczonych i inżynierów. Dedykowany system sterujący objął w ZWiK Myszków dwa zbiorniki „Osińska Góra” i „Palmowa” oraz studnie „Wyszyńskiego”, „Palmowa 1” i „Palmowa 2”. System był wprowadzany etapami i „była to operacja na żywym organizmie”, „SPM” musiał zastąpić bez przerwy pracujący stary system SEGAP. Po zainstalowaniu nowego opomiarowania na dwóch studniach i zbiorniku ujęcia „Palmowa” okazało się, że układ nie funkcjonuje prawidłowo i jest mocno energochłonny. Dodatkowo już poprzednie urządzenia diagnostyczne wskazywały na uszkodzenia w głębinowym agregacie pompowym, nie można było jednak wskazać ich dokładniej. Nowy system poradził sobie z tym bez problemu, chodziło o wymianę jednej z pomp, co wykonaliśmy. Parametry nowego urządzenia także dokładnie oszacował nowy system. Ocena pracy zmienionego układu pompowego studni już wypadła pozytywnie.

Na czym dokładnie polega praca nowego systemu?
Zarządzanie eksploatacją pomp i ujęć głębinowych prowadzone jest z poziomu posiadanego oprogramowania, które już na początku - na mapie zbiorczej, pozwala określić pracę obiektów oraz aktualny stan eksploatacji. Lokalizacja każdej studni przedstawiana jest w postaci kolorowej „łezki”, barwa otoczki wskazuje na stan pracy studni. Zielona otoczka oznacza prace pompy głębinowej, czerwona - wyłączenie agregatu pompowego. Te informacje potwierdza też napis ON lub OFF. System podaje także inne potrzebne dane. Kolor wewnątrz otoczki wskazuje ocenę energochłonności pracy układu pompy głębinowej. Kolor zielony oznacza eksploatację optymalną, żółty - prace w obszarze granicznym. Czerwony informuje nas, że eksploatacja jest nieopłacalna. System określa też, czy układ jest sterowany ręcznie, czy automatycznie, a także jaki jest poziom napełnienia zbiorników. Użytkownik, praktycznie po pierwszym spojrzeniu na mapę rozmieszczenia obiektów, szybko orientuje się w stanie eksploatacji systemu. W przypadku zaistnienia stanów alarmowych zarówno w pracy pomp, jak i zbiorników, na mapie zamieszczane są odpowiednie oznaczenia i opisy w kolorze czerwonym. Sterownik zbiornika bezpośrednio włącza lub wyłącza przypisaną mu studnię. W przypadku ewentualnych problemów, sterowanie przejmuje system nadrzędny i - gdy trzeba, informuje centrum dyspozytorskie o komplikacjach. Takie rozwiązanie doskonale sprawdza się w praktyce i znacznie zwiększa niezawodność pracy całego układu.

A kwestia oszczędzania energii?
Oszczędności osiąga się dzięki prawidłowo dobranym do rzeczywistych i planowanych parametrów układom pompowym studni i systemowej diagnostyce głębinowych agregatów pompowych oraz rurociągów wraz z armaturą. „SPM System” pozwala też monitorować dane hydrauliczne i hydrogeologiczne i studni, i ujęcia oraz tworzyć indywidualne algorytmy sterowania układami.

We właściwy sposób można wykorzystywać i ustawiać poziomy wody w zbiornikach. Zastosowaliśmy to w naszej spółce. Dzięki wprowadzeniu tzw. nocnego piętrzenia wody przy niskiej cenie energii elektrycznej oraz wykorzystanie poziomu dla zasilania miasta Myszkowa w ujęciu im. Prymasa Kard. Stefana Wyszyńskiego mogliśmy zaoszczędzić, bo zmniejszyły się znacznie wartości zużytej energii. W „SPM System” występują trzy wersje oprogramowania oraz trzy wersje oprzyrządowania i opomiarowania studni, które można dowolnie łączyć. To obniżyło nam koszty inwestycji, nie musieliśmy też przygotowywać drogich projektów. Ponad roczna eksploatacja ujęć wykazała poprawność funkcjonowania systemu i optymalizacji ich pracy. Dodatkowo obniżyły się koszty utrzymania łączności w sterowaniu i monitoringu w sieci GSM. System działa niezawodnie.

Czy takie oprogramowanie może być stosowane tylko w studniach głębinowych?
Nie, doskonale sprawdza się także w górnictwie. „SPM System” można optymalnie skonfigurować zarówno dla kilku, kilkunastu, jak i kilku tysięcy studni, niezależnie czy będą to studnie ujęcie, czy też np. odwadniające. Z dedykowanego oprogramowania często korzystają, korporacje, duże kopalnie odkrywkowe. Serwer systemu „SPM” jest dostępny dla użytkowników na stronie www.softspm.com i może obsługiwać klientów pochodzących z dowolnego miejsca na świecie (usługa „Chmury”).

Zmieńmy temat naszej rozmowy. Zarządzanie w spółce to również inne zagadnienia, choćby bezpieczeństwo pracy pracowników. Otrzymaliście Państwo certyfikat systemu zarządzania OHSAS 18001:2007.
Nasze obowiązki to przede wszystkim produkcja, uzdatnianie, zakup wody, dostarczenie jej odbiorcom oraz odbiór i oczyszczanie ścieków. W ZWiK Myszków tak jak w każdej dobrze funkcjonującej spółce na pierwszym miejscu jest klient i to, by był zadowolony z jakości świadczonych usług. Na drugim miejscu są pracownicy zakładu, bo to oni i ich praca stoją za każdym naszym sukcesem. Dopiero na trzecim miejscu znajduje się zarząd spółki, którego rolą jest odpowiedzialne zarządzanie. Potwierdzeniem tego jest stosowanie, utrzymywanie i ciągłe doskonalenie Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy w oparciu o normę OHSAS 18001.

Omówmy dokładniej tę kwestię.
Każdy pracownik zakładu, czy firmy zewnętrznej - przestrzeganie zasad BHP - powinien traktować jako naturalny i nieodłączny element swojej działalności zawodowej. Aby to osiągnąć niezbędna jest współpraca pracowników i ich przełożonych, doskonalenie metod komunikacji między nimi, edukacja z zakresu BHP (w naszym zakładzie postawiliśmy na szkolenia praktyczne), a także motywowanie przez kadrę zarządzającą postaw pozytywnych. Pracownicy powinni też brać udział w ustalaniu standardów bezpieczeństwa pracy i analizie ewentualnych wypadków.

Chodzi tu generalnie o przypisanie zadań oraz odpowiedzialności w zakresie organizacji i bezpiecznego ich wykonywania każdemu z pracowników. Niezbędne do tego jest ustalenie standardów i sposobów realizacji zadań, pozwalających na eliminowanie lub ograniczenie zagrożeń oraz zadbanie o skuteczny nadzór ze strony przełożonych nad tymi kwestiami. Dodatkowo cały system pracy musi być monitorowany. Dzięki takiej polityce wskazaliśmy i wyeliminowaliśmy wiele zagrożeń. Np. w 2016 r. wprowadziliśmy szczepienia ochronne przeciwko chorobom roznoszonym przez kleszcze dla pracowników działających w terenie zalesionym, czy kamerę inspekcyjną ostrzegającą przed substancjami szkodliwymi w czasie odczytu danych w studniach przez naszych pracowników.

Podsumowując, specyfikacja OHSAS może zostać zastosowana w każdej organizacji, która pragnie: ustanowić system zarządzania BHP, aby wyeliminować lub zminimalizować ryzyko utraty zdrowia lub życia przez pracowników oraz współpracowników (firm zewnętrznych). System zarządzania BHP powinien być wdrożony, utrzymywany i doskonalony. Dopiero skuteczne zapewnienie przestrzegania polityki BHP pozwala poddać się procesowi certyfikacji.

Rozmawiała: Agnieszka Zielińska