Zielone skarby regionu

W regionie mamy osiem parków krajobrazowych, jak na województwo tak zindustrializowane, to dużo. Utrzymanie ich w dobrej kondycji wobec wielu zagrożeń, również ze strony przemysłu, rodzi pewnie wiele problemów?

Parki krajobrazowe zajmują około 20 proc. powierzchni województwa śląskiego - w kraju nie ma regionu o podobnych proporcjach. To ogromny, zróżnicowany obszar. Bardzo ciekawe jest to, że mamy u nas przegląd flory i fauny, która występuje w Polsce w różnych regionach geograficznych. Brakuje nam tylko morza. Gdybyśmy go mieli, to można by powiedzieć, że jesteśmy Polską w pigułce. Utrzymanie takiej bioróżnorodności na rozległych terenach wymaga starań, a co za tym idzie - sporych środków finansowych. Mamy jednak niewielkie możliwości, jesteśmy jednostką budżetową woj. śląskiego. W pewnych działaniach korzystamy z pomocy Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, ale nasz wkład własny jest zbyt skromny, żebyśmy mogli liczyć na jeszcze większe wsparcie.

W czym więc pomaga wam Fundusz?

Na przykład w przygotowaniu dokumentacji, dotyczącej planów ochrony parków krajobrazowych, w tym ostoi Natura 2000. To poważne zadanie, które musi być wykonane zgodnie z ustawą o ochronie przyrody. Plany w części są już gotowe, trzeba jednak je uzupełnić. Należy w nich ująć wszystkie gatunki, które obejmiemy ochroną. Przy tym zadaniu współpracujemy również z gminami.

Sieć Natura 2000, tworzona wspólnie z Unią Europejską, obejmuje obszary, na których występują gatunki zagrożone wyginięciem. Czy te obszary są bardziej chronione niż pozostałe tereny parków krajobrazowych?

Na liście programu Natura 2000 w woj. śląskim znajduje się 17 takich obszarów. To ok. 60 proc. Beskidu Śląskiego, Żywieckiego i Małego, Dolina Górnej Wisły ze Zbiornikiem Goczałkowickim, Pustynia Błędowska i część parku krajobrazowego Orlich Gniazd. O te cenne obszary dbamy tak samo jak o inne rejony naszych parków krajobrazowych.

Na terenie parków krajobrazowych chroni się pieczołowicie murawy i nieużytki. Dlaczego to takie ważne?

Na ten ważny cel otrzymaliśmy wsparcie Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. To, co w powszechnej świadomości uchodzi za nieużytek, dla przyrodnika jest skarbcem rzadkich gatunków zwierząt i roślin. Musimy chronić murawy kserotermiczne, czyli zbiorowiska trawiaste o charakterze stepowym, murawy na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, w Beskidzie Śląskim. Jeśli o nie nie zadbamy, to murawy zarosną samosiewami. Zamiast łąk będziemy mieć po prostu lasy. Stracimy więc cenne okazy przyrodnicze. W województwie śląskim na murawach żyją 262 z prawie 400 gatunków spotykanych w kraju ptaków oraz 63 gatunki ssaków, z których połowa jest rzadko spotykana i chroniona w Europie.

Fundusz pomógł też w zakupie owiec. W czym mogą pomóc ekologom?

Owce, pasąc się na wykoszonych murawach, przyczyniają się do utrzymywania ich w dobrym stanie. Jest to ważne zwłaszcza w tych miejscach, do których nie można dotrzeć mechanicznie. Owce nie pozwalają na zarastanie muraw. Wybrano specjalną rasę owiec olkuskich, które dobrze przystosowują się do naszych warunków, są odporne, zdrowe i mają małe wymagania co do jakości pasz. Poza tym są typowe dla Jury.

Jest lato, ludzie szukają kontaktu z przyrodą. Czy naszym parkom krajobrazowym grozi zadeptanie?

Antropopresja, czyli wpływ człowieka - również negatywny - na środowisko naturalne, w naszym regionie jest bardzo duża. Przyczyną jest duża gęstość zaludnienia. Rozwiązaniem nie jest jednak zakaz wstępu na tereny chronione, ale wytyczenie ścieżek i tras dla turystów. Ma to znaczenie edukacyjne, a równocześnie pozwoli na zabezpieczenie pozostałych rejonów, między innymi właśnie przed zadeptaniem i bezmyślnym niszczeniem.