Będzińskie podziemia i dom modlitwy Mizrachi czekają. Wystarczy kupić okolicznościowy znaczek

By obejrzeć te dwa obiekty z przewodnikiem wystarczy kupić znaczek turystyczny, wydany z okazji 665 rocznicy lokacji Będzina. Znaczek kosztuje 15 zł i będzie go można nabyć przed wejściem do obiektów.

Oprowadzanie będzie się odbywać o pełnych godzinach:

• Podziemia będzińskie 11.00, 12.00, 13.00 i 14.00,
• Dom modlitwy Mizrachi 12.00, 13.00 i 14.00.

Jak informuje Muzeum Zagłębia w Będzinie będzińskie podziemia nazywane niesłusznie lochami, bowiem jak wynika z odnalezionych w Archiwum Państwowym w Katowicach zdjęć, są nieukończoną budową schronu przeciwlotniczego. Wobec rosnącego zagrożenia ze strony wojsk alianckich Niemcy rozpoczęli drążenie schronów w rejonie Góry Zamkowej, które początkowo miały stanowić ochronę dla stacjonujących tu oddziałów wojskowych i administracji, a później także dla niemieckiej ludności cywilnej.

Budowane obiekty były drążonymi w zboczu góry sztolniami, z obudową w tym wypadku wyłącznie betonową, co było związane z brakami stali, tak potrzebnej III Rzeszy do produkcji uzbrojenia. Zastosowanie do ich budowy wyłącznie betonu niewątpliwie obniżało jego wytrzymałość a tym samym zastosowanie schronu do mniej ważniejszych zadań.

Załamanie się w styczniu 1945 roku frontu i zajęcie Będzina przez Armię Czerwoną sprawiło, że prace zostały przerwane i schron nigdy nie został ukończony. Jedynymi dotychczas znanymi dokumentami dotyczącymi przeznaczenia betonowych korytarzy pod Wzgórzem Zamkowym są fotografie znajdujące w zbiorach Archiwum Państwowego w Katowicach, do których dotarto w marcu 2010 roku.

Dom Modlitwy "Mizrachi" znajduje się natomiast w podwórzu kamienicy przy ul. Potockiego 3 w Będzinie. Założony został najprawdopodobniej w okresie I wojny światowej lub po jej zakończeniu z inicjatywy syna bogatego kupca Chila Wienera w jego kamienicy, potocznie nazywanej „Małym Będzinem”. Nazwa sali modlitewnej pochodzi od będzińskiej organizacji „Mizrachi” (z hebr. wschodni) – będącej ortodoksyjnym odłamem syjonizmu.

W 1925 roku dom modlitwy stał się jednym z miejsc, w którym spotkali się na okręgowym kongresie syjoniści z ówczesnego województwa kieleckiego i krakowskiego. Był on wykorzystywany również przez przedstawicieli innych żydowskich organizacji syjonistycznych.

Bogate polichromie wykonane zostały około roku 1920 i nawiązywały do ruchu syjonistycznego. Ukazują one miejsca i symbole szczególnie ważne dla judaizmu, wśród nich m.in. „Grób Absaloma”, „Grób Racheli”, balsaminkę, świecę hawdalową oraz menorę. Na kolebkowym stropie znajdują się malowidła przedstawiające dwanaście plemion Izraela.

Dom Modlitwy „Mizrachi” jest jednym z siedmiu w Polsce, w którym zachowały się wizerunki prawie wszystkich znaków zodiaku. Na ścianie wschodniej znajduje się miejsce po Aron ha Kodesz. Tuż za ścianą zaś ulokowana była Mykwa (łaźnia rytualna), której pozostałości są do dzisiaj.

Dom Modlitwy po II wojnie światowej wykorzystywany był jako piwnica do przechowywania węgla. Dopiero w 2004 roku „Mizrachi” ponownie została „odkryta” a renowacja polichromii przeprowadzona w latach 2010 – 2011 przywróciła blask wnętrzu. Od kwietnia 2012 roku Dom Modlitwy „Mizrachi” jest obiektem Muzeum Zagłębia w Będzinie.