Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Tadeusz Michejda – Ojciec modernistycznych Katowic

Łukasz Skop
Łukasz Skop
Włożył ogromny wkład w organizowanie środowiska architektów na Górnym Śląsku w XX-leciu międzywojennym. Projektowane przez niego budynki również należą do najciekawszych, jakie powstały w tamtym czasie.

Tadeusz Michejda urodził się 23 maja 1895 roku w Olbrachcicach na Śląsku Cieszyńskim. Jego rodzicami byli Paweł i Ewa z domu Wałach. Rodzina Tadeusza była znana z patriotycznego i społecznego zaangażowania. W 1914 roku ukończył gimnazjum w Cieszynie i zdał maturę. Zaraz potem, jako harcerz wstąpił do Legionu Polskiego, gdzie otrzymał stopień sierżanta. Służył tam do lutego 1918 roku. Następnie został przymusowo wcielony do armii Austrio-Węgier, gdzie uczestniczył w Kampanii Włoskiej. Po zakończeniu I wojny światowej brał udział w walkach z Czechami o Śląsk Cieszyński. Wtedy został ranny niedaleko swojej rodzinnej miejscowości.

W styczniu 1920 roku rozpoczął studia na wydziale Architektury Politechniki Lwowskiej. Przerywał je jednak dwukrotnie, gdyż brał czynny udział w przygotowaniach do plebiscytu, a potem w III powstaniu śląskim, w którym był adiutantem dowódcy 11 pułku bytomskiego. W 1924 roku ukończył uczelnię i rozpoczął praktykę w Katowicach.

Początkowo pracował w kierownictwie budowy gmachu Urzędu Wojewódzkiego. Od 1926 roku otworzył już własne biuro architektoniczno-budowlane. Tam nie tylko przygotowywał projekty budynków, ale i wyposażenia wewnątrz. W okresie XX-lecia międzywojennego stworzył około 50 budowli. Prowadził również nadzory budowlane, gmachów projektowanych przez innych architektów.

Jeszcze w styczniu 1925 roku rozpoczęła się jego działalność społeczna. Założył Śląski Związek Architektów i stał się jego pierwszym prezesem, funkcję tą pełnił przez wiele lat. W 1934 roku związek przekształcono w Stowarzyszenie Architektów Rzeczpospolitej Polskiej (SARP). Organizacja starała się o uchwalenie śląskiej ustawy budowlanej, opracowała cennik prac architektonicznych oraz przeciwdziałała samowoli budowlanej.

Michejda zorganizował też I konferencję Towarzystwa Urbanistów Polskich na Śląsku. Starał się jak mógł jednoczyć środowisko architektów w regionie, gdyż bardzo zależało mu na jakości i estetyce wznoszonych wówczas budowli. Trzeba podkreślić, że nie był to czas łatwy dla ludzi wykonujących ten zawód. Głównie dlatego, gdyż do 1938 roku każdy mógł być projektantem budynku i do tej czynności nie trzeba było mieć ukończonej odpowiedniej szkoły.

Warto wspomnieć, że dla skupionego wokoło Michejdy towarzystwa architektów głównym wzorem do naśladowania stał się nie kto inny jak sam ojciec modernizmu, francuski architekt Le Corbusier. Już do legendy weszła opowieść jak to na jednym ze spotkań architektów w domu Michejdy, zrobiono kukiełkę francuskiego idola.

Poza architekturą Michejda zajmował się malarstwem. Bardzo przyjaźnił się ze Stanisławem Ignacym Witkiewiczem i pozostawał pod jego wpływem w tej dziedzinie sztuki. Malował akty i pejzaże. W 1936 roku założył Wolną Szkołę Sztuk Plastycznych im. Aleksandra Gierymskiego w Katowicach. Działał społecznie w związkach i organizacjach twórczych, był też społecznikiem okręgowej komisji konserwatorskiej oraz Rady Muzealnej Muzeum Śląskiego w Katowicach.

Jednak najważniejsze co pozostało po Michejdzie to budynki, które są dzisiaj jednymi z najcenniejszych skarbów Katowic, jak i całej Metropolii Śląskiej. Pierwsze budowle Tadeusza projektowane wraz z Lucjanem Sikorskim były nowoczesne, jednak jeszcze mocno nawiązywały do klasycyzmu, miały wyraźnie zaakcentowane elementy historyzujące. Mowa tutaj o zaprojektowanym w 1928 roku gmachu Syndykatu Polskich Hut Żelaznych (obecnie Centrala Zaopatrzenia Hutnictwa) oraz budynku administracyjnym lotniska Muchowiec.

Z czasem jednak dokonała się transformacja jego patrzenia na architekturę, co możemy zauważyć w kolejnych budynkach. Powstały w 1931 roku dom czynszowy Dyrekcji Okręgowej Kolei Polskiej przy ul. Słowackiego to konstrukcja w pełni funkcjonalistyczna. Siedmiopiętrowy gmach ma ogrody zimowe, zaokrąglone naroża balkonów oraz przeszklone powierzchnie. Innym przykładem funkcjonalizmu może być ratusz w Janowie, powstały również w 1931 roku (dzisiaj mieści się tutaj szpital).

Tadeusz Michejda jako jeden z pierwszych architektów w Polsce zastosował szkielet stalowy do budowy małego domu mieszkalnego. Konstrukcję taką użyto przy budowie willi mecenasa Kazimierczaka przy ul. Bratków 4 w Katowicach. Jest to też jedyny w tym mieście przykład konstrukcji szkieletowej w tego typu budownictwie i jeden z niewielu na świecie. Innym ciekawym przykładem architektury jest willa samego Michejdy. W tym dekorowanym jeszcze reliefami budynku odbywały się pierwsze spotkania Związku Architektów na Śląsku.

Michejda jest jeszcze autorem takich budynków jak :willi brata Władysława Michejdy, Domu Ludowego w Chorzowie (obecnie Chorzowskie Centrum Kultury), pensjonatu Idylla w Wiśle, pensjonatu w Ustroniu, ratusza w Wirku, wielu szkół i kościołów. Z jego projektów zrealizowano 4 kościoły, 11 szkół, 3 ratusze, 9 budynków użyteczności publicznej oraz 27 willi, domów mieszkalnych i pensjonatów. Większość przetrwała do dni dzisiejszych.

W czasie II wojny światowej dom Tadeusza został skonfiskowany, a jego wraz z rodziną osadzono w obozie w Sosnowcu, a następnie w Tarnowie. Po zwolnieniu mieszkał w Radomiu i Warszawie. Gdy zawierucha wojenna dobiegła końca wrócił do Katowic i włączył się w miejscowe życie społeczne i artystyczne jako członek ZPAP. Przestał jednak zajmować się architekturą poświęcając się tylko malarstwu.

Jego obrazy pozostają w zbiorach rodziny, przyjaciół oraz Muzeum w Cieszynie. Część jego projektów i szkiców malarskich można oglądać w Muzeum Architektury we Wrocławiu. Tadeusz Michejda zmarł 18 lutego 1955 roku w Iwoniczu Zdroju.

Na pewno był jednym z najlepszych architektów epoki, jednak największą jego zasługą było zjednoczenie architektów na Górnym Śląsku, dzięki czemu powstało tu tak wiele wspaniałych modernistycznych budowli. Dzisiaj są one dumą i perełką regionu, oby tylko w przyszłości potrafiliśmy należycie o nie zadbać, tak jak życzyłby sobie tego Michejda.


HISTORIA, LUDZIE, ZABYTKI



od 12 lat
Wideo

Bohaterka Senatorium Miłości tańczy 3

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na slaskie.naszemiasto.pl Nasze Miasto