Wielkanoc 2011: Nie samym jajem święta wielkanocne, czyli etnolog w obronie koguta

Święta wielkanocne kojarzą się przede wszystkimi z jajkami, rzadziej z kurami, a już prawie w ogóle nie z kogutami.

- Chciałbym wystąpić w obronie koguta. W czasie świętowania wielkanocnego, zwłaszcza na Opolszczyźnie w latach 60 i 70tych, ale też dzisiaj, w drugi dzień świąt, czyli w poniedziałek, chodzili chłopi od domu do domu z tzw. kogutkiem – mówi Dr Grzegorz Odoj - Ten kogutek był symbolem seksualności, jurności, energii, która budzi się z zimowego letargu. Chłopcy chodzili od domu do domu z wypchanym lub drewnianym kogutkiem, składano dobre życzenia domownikom, a w zamian otrzymywano dar w naturze – dodaje.

Chłopcy, którzy chcieli pochód z kogutem uczynić jeszcze bardziej spektakularnym, zastępowali drewnianego żywym – był on odurzany alkoholem, przez co nie mógł wstać z wózka – tłumaczy etnolog.

Skąd zatem kura? Istnieje teoria, że kura, zające i bociany pojawiały się w otoczeniu starogermańskiej bogini płodności Ostary. Bo to właśnie w pogańskich obrzędach powinniśmy szukać początków tradycji wielkanocnych. Zostawiając kurę przejdźmy od razu do jajka, najbardziej powszechnego symbolu świąt - Jajko jest symbolem uniwersalnym w ludzkiej kulturze, jest tzw. archetypem. Zdecydowana większość kultur traktuje je jako symbol początku życia. Posiadanie jaja może mieć również charakter zapobiegania złu, to taki talizman. Jajko było również bardzo ważnym elementem wykorzystywanym do praktyk o charakterze magicznym – mówi Grzegorz Odoj.

Kościół w Polsce nie od razu dopuszczał praktyki związane z jajami w czasie Wielkanocy. Przez 200 lat Kościół zabraniał spożywania jajek, gdyż jajo kojarzyło się właśnie z praktykami pogańskimi. - Po tym okresie Kościół dopuszczał tę możliwość, ale jaja należało obligatoryjnie święcić – tłumaczy etnolog. Pierwotnie jaja były barwione tylko na kolor czerwony. Czerwień to kolor krwi, czyli esencji życia. Kolor czerwony to również kolor triumfu. - Kościół zaczął więc upowszechniać tezę, że jajko jest symbolem Chrystusa. Jezus wychodząc z grobu usuwał wielki kamień i podobnie w jajku, kurczę rozbija skorupę, aby rozpocząć nowe życie – opowiada naukowiec.

Mamy nadzieję, że dzięki doktorowi Grzegorzowi Odojowi przybliżyliśmy Wam chociaż w małym stopniu historię tradycji wielkanocnych. Korzystając z okazji życzymy Wam Wesołych Świąt i oczywiście smacznego jajka!