Ile jest języków? Co je łączy, a co różni? Dlaczego warto się ich uczyć?

Na stronie dotyczącej Europejskiego Roku Języków (edl.ecml.at) przeczytamy, że wśród podstawowych celów EDJ jest ukazanie opinii publicznej znaczenia uczenia się i nauczania języków, jak również konieczności urozmaicania oferty językowej w celu szerzenia idei wielojęzyczności oraz porozumienia pomiędzy różnymi kulturami. Kolejny cel to promowanie różnorodności kulturowej i językowej Europy jako „bogactwa, które należy rozwijać i pielęgnować”. Trzecim celem jest propagowanie uczenia się języków przez całe życie: w szkole i poza nią, w celu kontynuacji nauki, na potrzeby kariery zawodowej, zwiększenia mobilności czy też dla własnej przyjemności lub udziału w wymianie międzynarodowej. Europejski Dzień Języków ma także na celu podnoszenie świadomości w zakresie potrzeby zwiększania zakresu nauczanych języków, co ma skutkować rozszerzeniem wielojęzyczności oraz potrzeby osiągania przez obywateli pewnego zaawansowania w zakresie co najmniej dwóch języków, poza swoim własnym.

Co najmniej połowa światowej populacji jest dwujęzyczna lub wielojęzyczna. Istnieją osoby „doskonale dwujęzyczne”, posługujące się równie biegle dwoma językami, jednak zazwyczaj taka idealna biegłość nie występuje.

Wielojęzyczność niesie liczne korzyści: ułatwia uczenie się kolejnych języków, wpływa pozytywnie na proces myślenia i sprzyja kontaktom z innymi ludźmi i kulturami. Korzyści dotyczą też natury ekonomicznej – przykładowo osobom mówiącym w kilku językach łatwiej jest znaleźć pracę.

A co warto wiedzieć o językach?

Jak podaje portal ethnologue.com - na świecie jest dziś ponad 7100 języków. 40% z nich uznaje się za zagrożone. Państwem, na terytorium którego występuje najwięcej języków jest Papua Nowa Gwinea (840 języków, czyli około 1/8 wszystkich języków świata).

Najważniejszy jeżyk używany w danym państwie ma status języka urzędowego (zdarza się, że jest to więcej niż jeden język). Wg worldatlas.com w 59 państwach językiem urzędowym jest angielski, a poza tym francuski, arabski i hiszpański są urzędowe w ponad 20 państwach. Najwięcej języków urzędowych ma Boliwia (37), a europejskim liderem pod tym względem jest Szwajcaria (4). W tym miejscu można dodać (za: european-union.europa.eu), że status języka urzędowego Unii Europejskiej (UE) mają 24 języki. Są to języki uznane za urzędowe w państwach należących do UE. Trzy z nich: angielski, francuski i niemiecki – to tzw. języki robocze UE.

Najczęściej używanym językiem pod względem liczby rodzimych użytkowników (native speakerów) jest chiński (mandaryński), natomiast językiem z największą łączną liczbą użytkowników jest angielski. Wśród czterech najczęściej używanych języków są także hiszpański i hindi (ethnologue.com).

Najwięcej ze wszystkich języków świata funkcjonuje na terenie Azji i Afryki, a w samej Europie funkcjonuje około 225 rodzimych języków, czyli około 3% liczby wszystkich języków świata. W skutek napływu imigrantów oraz uchodźców Europa staje się coraz bardziej wielojęzyczna i w samym tylko Londynie można usłyszeć nawet około 300 języków, także pozaeuropejskich (edl.ecml.at).

Języki są ze sobą powiązane w taki sam sposób, jak członkowie rodziny. Większość języków europejskich należy do wielkiej rodziny indoeuropejskiej i podzielić je można na trzy grupy: języki germańskie (m. in. angielski, niderlandzki, niemiecki i szwedzki), romańskie (m. in. francuski, hiszpański, rumuński i włoski, a także łacina) i słowiańskie (m. in. polski, a także białoruski, czeski, rosyjski, serbski i ukraiński).

Większość europejskich języków opiera się na alfabecie łacińskim. Niektóre języki słowiańskie opierają się na cyrylicy. Ponadto grecki, gruziński, jidysz i ormiański posiadają własne alfabety.

Pomijając język pisany i mówiony, nie można zapominać także o językach migowych. Są to pełnoprawne języki, posiadające swoją własną gramatykę oraz składnię. Tak samo jak w przypadku innych języków, występują w nich trudne do przetłumaczenia idiomy oraz pewne słowa/znaki, dla których w innych językach (migowych) nie ma bezpośrednich odpowiedników. Nie ma jednego uniwersalnego języka migowego, a wśród nich także występują rodziny języków. Istnieje również tzw. międzynarodowy język migowy (International Sign – IS), regularnie wykorzystywany np. podczas konferencji międzynarodowych.

Ocenia się, że w całej UE mieszka 750 tys. osób niesłyszących, którzy porozumiewają się językami migowymi (z czego 100 tysięcy we Francji). Języków migowych używają także ich rodziny i znajomi oraz osoby, które chcą np. zostać tłumaczami lub też języki te leżą w sferze ich zainteresowań (za: edl.ecml.at).

Dzień 23 września ustanowiony został Międzynarodowym Dniem Języków Migowych „w celu zwrócenia uwagi na ochronę tożsamości i różnorodności kulturowej Głuchych, którzy na co dzień komunikują się wieloma językami migowymi” (za: pzg.org.pl).

Wydarzenia związane z Europejskim Dniem Języków odbywają się w całej Europie. Jedno z nich 25 września w siedzibie EUROPE DIRECT Katowice przy ul. Kościuszki 6 w Katowicach. W ramach naszych działań także zwracamy uwagę na wielojęzyczność, między innymi poprzez współpracę z nauczycielami języków obcych oraz prowadzenie niektórych zajęć po angielsku.

Dodajmy, że kilka dni po Europejskim Dniu Języków przypada inny dzień związany z językami. 30 września to wspomnienie świętego Hieronima – doktora Kościoła i autora tłumaczenia Pisma Świętego na język łaciński. Święty Hieronim jest patronem tłumaczy, dlatego w tym dniu obchodzi się Międzynarodowy Dzień Tłumacza.

Źródła: ecl.ecml.at, ethologue.com, worldatlas.com, european-union.europa.eu, pzg.org.pl.