89 lat temu Ślązacy sięgnęli po broń po raz drugi

Dokładnie rok i 3 dni, tyle trzeba było czekać by Ślązacy po raz drugi chwycili za broń. W nocy z 19 na 20 sierpnia 1920 roku wybuchło II Powstanie Śląskie. Przyczyn tego wydarzenia było bardzo wiele. Głównie terror jaki Niemcy wprowadzali przeciwko Polakom na Śląsku. Bojówki nieustannie atakowały domy polskich kupców, siedziby polskich biur plebiscytowych, czy redakcje gazet. 

Na czele powstania stanął Alfons Zgrzebniok i Wojciech Korfanty. Akcja zbrojna niemal od razu objęła swym zasięgiem obszar Górnośląskiego obszaru przemysłowego oraz części powiatu rybnickiego. Same walki powstańcze zostały zapoczątkowane przez oddział szopienicki, a w pierwszych dniach do najcięższych starć doszło w Mysłowicach. W rękach powstańców szybko znalazł się cały powiat katowicki, jednak bez samych Katowic. Miasto pozostało pod nadzorem wojsk francuskich.

23 sierpnia zdobyto Chorzów, a później cały powiat. W nocy z 22 na 23 sierpnia rozpoczęto też działania zbrojne w powiecie lublinieckim. Działania bojowe II powstania zostały zakończone na wezwanie Korfantego 25 sierpnia 1920 roku. Dzięki nim radykalnie poprawiła się sytuacja Polaków. Rozwiązano niemiecką policję Sipo i utworzono polsko-niemiecką Apo oraz wprowadzono dwujęzyczność w urzędach.

Następnie 20 marca, w atmosferze spokoju odbył się plebiscyt. Jego frekwencja była ogromna i wynosiła 97,5%. Wzięło w nim udział 1190637 osób, z czego prawie 200 tys. to byli niemieccy emigranci. Za Niemcami opowiedziało się 59,4% głosujących, a za Polską 40,3%. Od tego czasu trwały rokowania o podziale Śląska. Tutaj przeważyło niekorzystne dla Polski stanowisko Wielkiej Brytanii oraz Włoch. Ostatecznie Polska miała otrzymać tylko powiat rybnicki oraz pszczyński. To skłoniło Wojciecha Korfantego do zaakceptowania kolejnego rozwiązania siłowego.

W nocy z 2 na 3 maja rozpoczęło się Trzecie Powstanie Śląskie. Jego dyktatorem został Wojciech Korfanty. Do walk doszło mimo sprzeciwu Państwa Polskiego. W nocy specjalny oddział Tadeusza Puszczyńskiego-Wawelberga wysadził mosty kolejowe na Odrze. Dzięki temu przerwano połączenie z Niemcami, a oddziały powstańcze zajęły prawie cały obszar plebiscytowy.

Wykolejony pociąg przez powstańców pod Kędzierzynem (1921r.)

Niemcy otrząsnęli się z szoku i przygotowali kontrofensywę, koncentrując siły w zachodniej części Górnego Śląska. Do najcięższych walk doszło pod Górą Św. Anny w dniach 21-26 maja. Ostatecznie walki przerwane zostały 5 lipca 1921 roku. Decyzję o zawieszeniu broni podjął również Korfanty. Do dzisiaj uważa się ją za bardzo kontrowersyjną.

III Powstanie Śląskie, było o wiele lepiej przygotowane, niż dwa poprzednie. Oddziały powstańcze w początkowej fazie liczyły sobie około 30 tys. ludzi. Z czasem liczba ta wzrosła do 46 tys. Tym razem nie brakowało broni. Posiadali 31 tys. karabinów, ponad 600 karabinów maszynowych, prawie 700 granatników i 3 tys. pistoletów. Powstańcy dysponowali też 50 działami oraz 16 pociągami pancernymi. Dla porównania oddziały niemieckie liczyły około 30 tys. dobrze uzbrojonych żołnierzy.

Można powiedzieć, że tym razem śląskie wystąpienie zbrojne zakończyło się sukcesem. W jego wyniku 12 października 1921 roku Liga Narodów podjęła korzystniejszą decyzję dla Polski. Przyznano jej 1/3 spornego terytorium Śląska. Czyli powiaty: katowicki, królewsko-hucki, lubliniecki, tarnogórski, świętochłowicki, pszczyński i rybnicki. Dzięki temu Polsce przypadło 50% hutnictwa i 76 % kopalń węgla kamiennego, co miało ogromne znaczenie dla nowego organizmu państwowego, gdzie każdy zakład przemysłowy był na wagę złota. Uroczyste przekazanie terenów nastąpiło 17 czerwca 1922 roku.

MM Silesia poleca: