Cała prawda o Śląsku w jednej książce

Przez ostatnie kilka lat Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej współpracował z wybitnymi historykami z Polski, Niemiec i Czech nad stworzeniem popularno-naukowej syntezy historii Górnego Śląska.

Nad przebiegiem prac czuwali profesorowie ze znaczącym dorobkiem naukowym jak prof. Ryszard Kaczmarek z Uniwersytetu Śląskiego, prof. Joachim Bahlcke z Uniwersytetu w Stuttgarcie oraz prof. Dan Gawrecki z Uniwersytetu w Opawie.

- Celem tej publikacji jest szczególna próba zmiany negatywnego postrzegania wielokulturowego, w tym także niemieckiego dziedzictwa Górnego Śląska, co powinno się przyczynić do wzmocnienia poczucia tożsamości regionalnej i jej dowartościowania w imię owocnej współpracy polsko-niemieckiej, jak i polsko-czeskiej - mówi Małgorzata Prządka z DWPN.

Jerzy Gorzelik, przewodniczący Ruchu Autonomii Śląski nie kryje zadowolenia z ukazania się książki. - To pierwsza synteza dziejów Górnego Śląska, która zrywa z nacjonalistycznym spojrzeniem przyjętym przez historyków w XX wieku. Punkt ciężkości został przesunięty na sprawy rozwoju cywilizacyjnego - mówi Gorzelik. - Książka mówi o górnośląskim dziedzictwie kulturowym i dzięki temu ta publikacja może stać się niezwykle ważnym instrumentem budowy świadomości historycznej współczesnych Górnoślązaków - dodaje.

Rozmowa z prof. Joachimem Bahlcke z Uniwersytetu w Stuttgarcie
Czy można powiedzieć, że historia Górnego Śląska jest wyjątkowa?
Z historią Górnego Śląska jest tak jak z historią wielu innych regionów Europy. Ale Górny Śląsk miał tego pecha, że na przełomie XIX i XX wieku był prawie nieustannie dzielony i to powodowało określone problemy z tożsamością jak i rozwojem historycznym.

Mówi się dużo o pielęgnacji dziedzictwa kulturowego Górnego Śląska. Co tak naprawdę powinniśmy pielęgnować?

Dziedzictwo składa się z dóbr materialnych i niematerialnych. Troska o dobra materialne, które widzimy w formie kościołów, różnych budynków wzniesionych przez różne społeczeństwa jest o tyle łatwiejsza, że przy odpowiednim wsparciu finansowym państwa, przy dobrej konserwacji zabytków, można temu zadaniu podołać. Natomiast jeśli chodzi o dobra niematerialne to jest to, co decyduje o specyfice danego regionu i z tym jest już trudniej.  Do tego należą takie zagadnienia jak tożsamość, jak tradycja, i tutaj historiografia musi spełnić swoje zadanie. Oprócz historiografii zajmuje się tym także sztuka szeroko pojęta, muzyka i to właśnie trzeba pielęgnować. Jest to zadanie, które dotyczy nas wszystkich, przy którym my musimy stanąć.

A jak Górny Śląsk jest obecnie postrzegany w Niemczech?

- Nie można popadać w iluzję, że na temat Śląska czy Górnego Śląska dzisiaj w Niemczech pisze się bardzo dużo, tak nie jest. Można ubolewać nad tym, że dziś Śląsk jest dostrzegany, jeśli już, to ugrupowaniach żądające rewanżu w kontekście miejsc, w których kiedyś żyli Niemcy. Dzisiaj Górny Śląsk nie jest prezentowany poza tymi kontekstami. Często w świadomości przeciętnego obywatela, Śląsk jest kojarzony negatywnie, jest wiązany z wieloma stereotypami. Często mówi się o tym, że dziś na Górnym Śląsku nie mówi się po niemiecku. Ten region uważa się za region podupadły. To jest oczywiście przykre.

Na koniec pytanie o książkę. Mówi się, że jest ona wyjątkowa. Na czym ta wyjątkowość polega?

-  To co jest być może szczególne w tej książce to fakt, że zostało to wszystko stworzone przy współpracy ludzi, którzy niekoniecznie musieli ze sobą współpracować. Przecież książkę o Górnym Śląsku można napisać w Niemczech nie współpracując z historykami polskimi i czeskimi. To stanowi wartość dodaną.