Czyste śląskie niebo

Tak zwana niska emisja to nie tylko efekt używania w kotłowniach paliw o niskiej jakości, to często również skutek spalania śmieci i niebezpiecznych odpadów.

Strefy zanieczyszczeń
Jeszcze do niedawna powietrze w śląskich miastach zanieczyszczały głównie zakłady przemysłowe. W minionej dekadzie wzrósł jednak udział tzw. niskich źródeł zanieczyszczeń, dziś trują nas przede wszystkim samochody i paleniska domowych pieców. Czym to się kończy - doskonale obrazują tablice w miastach informujące o stopniu zanieczyszczeń powietrza. Jesienią i w zimie, zwłaszcza przy mroźnej pogodzie, gdy wszyscy palą w piecach "na wyścigi", na tych tablicach w rubryce "pył" notuje się duże przekroczenia dopuszczalnych norm.

Szacuje się, że poziom zanieczyszczenia powietrza przez drobne pyły (tzw. PM2,5) jest przyczyną skrócenia życia Europejczyka o ok. 1 rok, powodując prawie 400 tysięcy przedwczesnych zgonów. Należy przypuszczać, że średnia dla Polski jest znacznie wyższa, ponieważ stanowimy epicentrum tych zanieczyszczeń w Europie. Dla 46 stref naszego kraju - w 28 występują groźne przekroczenia, a dla 16 stref są one permanentne.

Co robić, gdy trują
Gdy sąsiedzi nas trują, paląc śmieci w piecu, trzeba alarmować straż miejską. A gdy to nie pomaga, można wnosić skargę na urzędników. - Niskiej świadomości społecznej należy przypisać dotychczasowy brak roszczeń odszkodowawczych obywateli z tytułu szkód na zdrowiu w związku z lekceważeniem w Polsce prawa europejskiego, o czym świadczą wszczynane postępowania karne w Trybunale Sprawiedliwości - twierdzi Ryszard Pazdan, przewodniczący Komisji BCC ds. zmian klimatycznych i ryzyk środowiskowych, członek Konwentu BCC.

Bardzo ważne są też programy, które zmierzają do ograniczenia niskiej emisji. Realizuje je m.in. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW) w Katowicach. Na ten cel przeznaczone są także środki funduszu, a więc rodzaj wsparcia finansowego, które jest bardzo korzystne dla samorządów czy innych podmiotów zainteresowanych inwestycjami ekologicznymi. Wśród warunków, które bierze się pod uwagę przy ocenie projektu, fundusz wylicza przede wszystkim konieczność uzyskania efektu ekologicznego. Ważna jest również lokalizacja danego obiektu - jeśli znajduje się na terenach, gdzie emisja zanieczyszczeń jest szczególnie wysoka, inwestor może liczyć na większe wsparcie. Ważne są też kompleksowe rozwiązania energetyczne i termomodernizacyjne.

Czyste technologie
Najlepiej jednak, gdyby wszystkie gospodarstwa i firmy miały szansę korzystać z ciepła systemowego - czyli energii elektrycznej oraz ciepłej wody do mycia i ogrzewania z jednego źródła. Wtedy byłaby możliwość likwidacji lokalnych źródeł niskiej emisji, które najbardziej szkodzą. Nasze elektrociepłownie są coraz bardziej nowoczesne, dzięki czemu produkują ciepło w atrakcyjnej cenie i - co bardzo ważne - w sposób ekologiczny. Niestety, nie wszyscy mają jeszcze dostęp do "nitki" ciepłowniczej. Co w tej sytuacji robić?

Nie trzeba od razu rezygnować z węgla, żeby uzyskać efekt ekologiczny. Na Śląsku są już produkowane "zdrowe", ekologiczne kotły węglowe.

Ważne jest jednak, żeby spalać w nich węgiel odpowiedniej jakości. Jeśli ktoś kupuje muły najgorszego gatunku, do tego dorzuca odpady i tym pali w piecu - to nie ukrywajmy: zatruwa nie tylko siebie, ale i okolicę. Natomiast dobrej jakości paliwo węglowe, z niską zawartością popiołu oraz siarki i innych zanieczyszczeń, spalane w nowoczesnych piecach retortowych nie wywołuje efektu tzw. niskiej emisji. Obecnie ponad kilkadziesiąt krajowych firm produkujących nowoczesne kotły węglowe posiada atesty upoważnionych do tego jednostek naukowo-badawczych - np. Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu.

Jednocześnie - co bardzo ważne - Instytut wydaje certyfikaty dla paliw, które potwierdzają, że dane sortymenty węgla spełniają kryteria klasyfikacyjne na "znak bezpieczeństwa ekologicznego". Dopiero kwalifikowane paliwo zastosowane w nowoczesnych kotłach daje efekt ekologiczny. Warto dodać, że większość produkowanych obecnie nowoczesnych urządzeń dostosowana jest do spalania tylko określonych sortymentów węgla, które muszą posiadać odpowiednie własności fizyko-chemiczne gwarantujące bezawaryjną pracę kotła i spełnienie norm emisji.