Kurt Józef Alder urodził się 10 lipca 1902 roku w Królewskiej Hucie (dzisiejszy Chorzów). Był synem nauczyciela Josepha Augusta oraz Marii z domu Lammel. Dzieciństwo spędził w kamienicy przy obecnej Wolności 59. Gdy miał 6 lat Alderowie przeprowadzili się do mieszkania przy ulicy Dąbrowskiego 38, skąd kurt miał bardzo blisko do szkoły (budynek dzisiaj już nie istnieje). Edukację rozpoczął 1 kwietnia 1908 roku, uczęszczał wtedy do szkoły powszechnej nr V (dzisiaj Gimnazjum nr 1), gdzie pracował jego ojciec. Od 1913 roku chodził już do Wyższej Szkoły Realnej (obecnie Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących nr 4). Tam 7 kwietnia 1922 roku zdał maturę.

Był to jednak okres Powstań Śląskich, w wyniku których Chorzów stał się częścią Polski. W związku z tym Alderowie wyjechali do Berlina, gdzie Kurt zaczął studiować chemię na Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma. Pół roku później rodzina przeniosła się do Kilonii, tam kontynuował naukę na Uniwersytecie Christiana Alberta.

Tutaj dyrektorem Instytutu Chemii był Otto Diels, późniejszy mistrz Aldera. To pod jego kierunkiem w 1926 roku napisał doktorat kończący studia. Obrona odbyła się 24 lipca tego samego roku, jego praca była poświęcona badaniu przyczyn i przebiegu reakcji estru kwasu azodikarboksylowego. Następnie poświęcił się badaniom z zakresu chemii organicznej, jako nieetatowy asystent Dielsa w Instytucie Chemii. Swoją pracę wykonywał z ogromnym, niemal legendarnym zaangażowaniem. Alder prawie nie wychodził z laboratorium. Utrzymywał się wtedy ze stypendiów naukowych.

W 1927 roku wspólnie z Dielsem dokonali odkrycia nieznanych dotąd reakcji estru dietylowego kwasu azodikarboksylowego z cyklopentadienem. Wyniki badań opublikowali rok później, odkrycie nazwali syntezą dienową, znaną jako reakcja Dielsa-Aldera. Wiedza o tych zjawiskach była bardzo ważna do wyjaśnienia budowy chemicznej związków naturalnych oraz przebiegów procesów życiowych. Ponadto umożliwiała otrzymywanie środków owadobójczych oraz produkcję różnych barwników, leków, czy półproduktów do tworzyw sztucznych.

Odkrycie to przyniosło naukowcom spore uznanie w środowisku chemicznym. Naukowy sukces zachęcił ledwie 26 letniego Aldera do dalszej pracy nad badaniami. 14 stycznia 1930 roku otrzymał habilitację na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Kilońskiego, a 4 lata później został mianowany profesorem nadzwyczajnym.

Kamienica przy ul. Wolności 59, tutaj urodził się i spędził pierwsze lata życia Kurt Alder

Jednak wszechobecny ówcześnie kryzys finansowy oraz nieporozumienia Aldera z Dielsem doprowadziły do tego, iż od 1936 roku Kurt rozpoczął pracę w firmie chemicznej Bayer Werke z Leverkusen. Został kierownikiem oddziału laboratoriów, nadal zachowując stanowisko profesora nadzwyczajnego w Kilonii. W tym czasie wciąż prowadził badania nad syntezą dienową, zajął się też polimerami chcąc uzyskać syntetyczny kauczuk.

Długie dojazdy oraz brak perspektyw na uniwersytecki awans, były powodem opuszczenia Kiloni. Alder przeprowadził się w lutym 1937 roku do Koloni. Przeniósł też swoje stanowisko profesora nadzwyczajnego na tamtejszy uniwersytet. W styczniu 1940 roku wygrał konkurs na kierownika Katedry Chemii Eksperymentalnej i Technologii Chemicznej oraz dyrektora całego Instytutu Chemii na Uniwersytecie w Kolonii. Otrzymał też nominację na profesora zwyczajnego. Pracę prowadził tam do 1944 roku, gdy uniemożliwiły ją naloty i bombardowania.

Tablica pamiątkowa na kamienicy w której urodził się Kurt Alder

Po zakończeniu wojny odbudował zniszczony instytut i odtworzył zbiory biblioteki, włożył w to wiele wysiłku. Doceniony za umiejętności organizacyjne został wybrany w 1948 roku dziekanem Wydziału Filozoficznego oraz stał się członkiem senatu nadreńskiej uczelni. W tym czasie niemal całkowicie poświęcał się badaniom laboratoryjnym, a pełnione funkcje tylko mu w tym przeszkadzały.

10 października 1950 roku Kurt Alder wraz z Otto Dielsem otrzymał Nagrodę Nobla, za odkrycie syntezy dienowej. Wydarzenie to przyniosło im ogromną popularność. Uznano je za symbol odbudowy niemieckiej nauki po drugiej wojnie światowej. Później zaangażował się w działalność publiczną. W lipcu 1955 roku na spotkaniu laureatów Nagrody Nobla podpisał „Apel z Lindu”, wzywający do dobrowolnego wyrzeczenia się broni jądrowej.

Kurt Alder i Otto Diels na uroczystości wręczenia Nagrody Nobla

Kurt Alder zmarł 20 czerwca 1958 roku, w wieku 56 lat. Został pochowany na Deutzer Friedhof w Kolonii-Poll. Kilka miesięcy przed śmiercią poślubił Gertrudę z domu Bitzer.

Alder był wybitnym uczonym. Napisał ponad 170 prac naukowych, z czego ponad 150 poswięconych syntezie dienowej. Za życia wyróżniano go tytułami doktora honorowego różnych uczelni. Cechowało go ogromne poświęcenie nauce.

Zmarła w 1991 roku małżonka Kurta, w swoim testamencie ustanowiła fundację jego imienia, która ma za zadanie przyznawać stypendia studentom, za osiągnięcia naukowe z zakresu chemii organicznej. W 1994 roku na chorzowskiej kamienicy, w której mieszkał odsłonięto tablicę pamiątkową.

		HISTORIA, LUDZIE, ZABYTKI Śląsk na starych pocztówkach i dziś Nasze cuda architektury Wielcy górnośląsko-zagłębiowskiej metropolii Powstania Śląskie Zapomniane zabytki