Obchody dnia babci i dziadka na Śląsku

Babcia (starka, ołma) i dziadek (starzik, ołpa) to określenia osób, które w śląskiej rodzinie zawsze zajmowały szczególne miejsce. Otoczeni szacunkiem i dużym autorytetem wychowują w śląskiej tradycji wnuki i prawnuki.

Dawniej na Śląsku spotykano wielopokoleniowe rodziny zamieszkujące jeden dom. Najistotniejszą rolę pełniła w nim starziki. Babcia, która gotowała obiady dla całej rodziny, pieliła w ogródku, a przy tym zajmowała się jeszcze wnuczętami. Dziadek, który zajmował swoimi opowieściami nawet najbardziej nieznośne dzieci.

Co się zmieniło od tamtych czasów? W zasadzie niewiele. Nadal starziki stanowią rdzeń rodziny. To babcia nas pociesza, podczas gdy rodzice na nas nakrzyczą. Ona również częstuje łakociami i czyta bajki na dobranoc.

Dziadek uczy nas za to rozmaitych, praktycznych rzeczy. Wielu z nas dostawało właśnie od tej osoby rady, jak zrobić pierwszy szlojder (proca) lub gdzie szukać opuszczonych bunkrów, które kiedyś, jak i obecnie, stanowią swoiste place zabaw dla dzieci na ziemiach śląskich.

Jakże ekscytujące przeżycia z dzieciństwa wiążemy z naszymi starzikami. Kto z nas nie pamięta wycieczki nad rzekę czy jezioro, naukę rzucania „kaczek” po powierzchni wody czy puszczania latawców z pobliskiej hołdy.

Były też nieprzyjemne incydenty. To dziadek towarzyszył nam przy nauce jazdy na rowerze. To on zanosił nas na rękach do domu, gdy zaliczyliśmy pierwszy upadek na beton. Babcia za to pomagała nam pozbyć się pierwszych, ruszających się mleczaków. Jednak teraz jesteśmy im za to wdzięczni, że towarzyszyli nam w tych wesołych jak i w tych smutnych wydarzeniach z naszego dzieciństwa.

Na Śląsku to właśnie ołma i ołpa odpowiadają za zakorzenienie w najmłodszych przesłanek religijnych. Dziadek, który często był górnikiem za młodu, często opowiada wnukom jak to na dole św. Barbara wyciągała do niego rękę podczas zawału chodnika górniczego.

Babcia również utwierdza w wierze swoje wnuki opowieściami, że to jej wieczorna modlitwa i oddanie życia dziadka w ręce Maryi pozwalało na jego bezpieczny powrót z nocnej szychty. Kto inny jak nasi dziadkowie uczyli nas wspólnego odmawiania wieczornego różańca? Kto jak nie babcia prowadziła nas przed świtem na roraty z lampionem, który własnoręcznie zrobił nam dziadek?

Wiele śląskich obyczajów związanych z przeróżnymi świętami nauczyli nas starziki. Nawet jeżeli ktoś nie pamięta co symbolizuje potrząsanie portfelem przy wigilijnym stole, dzielenie jabłka, chleba i orzechów między domowników, wie że są to obyczaje, które kultywowali nasi dziadkowie.

Dzień babci i dziadka jest zwyczajowo obchodzone w ich domostwie. Przy suto zastawionym stole gromadzą się wszystkie wnuki i prawnuki wraz ze swoimi rodzicami. Dziadek opowiada jak na wojnie jeździł czołgiem, natomiast babcia wraz z wnuczkami przyrządza potrawy w kuchni.

To babci kobiety ze Śląska zawdzięczają umiejętności kulinarne. Najlepsze przepisy na kołocz, wodziona czy żymlok dostały właśnie od niej. Takie rodzinne spotkania wpajają w młodych ludzi wartości, których nie sposób się nauczyć w szkołach.

Niektóre dzieci nie miały sposobności poznać swoich starzików - ich dzieciństwo jest całkiem normalne. Jednak po latach porównując swoje wspomnienia z dzieciństwa ze wspomnieniami ludzi pamiętających swoich dziadków, czują pewną pustkę.

Dlatego nie ma znaczenia czy masz 15 czy 35 lat - pamiętaj, żeby swoim najstarszym członkom rodziny towarzyszyć jak najczęściej, umilać im życie i pomagać, bo to, co oni ofiarowali ci w dzieciństwie stanowić będzie bezcenne lekcje na całe twoje życie.

Czy babcię można wziąć do aquaparku? Na kręgle? Tor kartingowy? Jak się okazuje ludzie starsi ze względu na swój wiek z niechęcią przyznają, ale chcieliby czasem próbować czegoś nowego.

Niech ten wyjątkowy dzień będzie dla nas możliwością spełnienia ich niewypowiedzianych pragnień, a na pewno dziadkowie odwdzięczą się nam swoim doświadczeniem życiowym jeszcze nieraz.

MM poleca szczególnie: