Ocalą cmentarz żydowski w Tarnowskich Górach?

Cmentarz żydowski w Tarnowskich Górach powstał w 1822 roku i znajduje się przy ulicy Gliwickiej 66. Jest to miejsce zapomniane, które z każdym rokiem zarasta, niszczeje i coraz bardziej popada w ruinę. Niszczeją również mury okalające cmentarz, a zeszłej zimy dach zabytkowego domu pogrzebowego osiadł o ok. 80 cm i groził zawaleniem, w skutek czego trzeba go było zdemontować.

Członkowie Tarnogórskiej Fundacji Kultury i Sztuki postanowili zająć się cmentarzem, aby zachować jego piękno oraz przywrócić należyty szacunek temu miejscu - To jest wyraz szacunku dla naszej historii, której ważnym elementem była kultura żydowska - mówią w rozmowie z MM Silesią członkowie fundacji.

Zaczęli od małego kroku, jakim jest wysprzątanie cmentarza. 25 kwietnia pierwszy raz wzięli narzędzia i zajęli się podstawowymi pracami porządkowymi na cmentarzu, m.in. załatano wtedy dziurę w murze, która umożliwiała wejście na cmentarz wandalom.

Drugie sprzątanie cmentarz odbyło się 9 maja - wtedy m.in. wycięto część chaszczy, uporządkowano teren obok domu pogrzebowego oraz skoszono trawę przed cmentarzem. Zarówno za pierwszym razem, jak i drugim członkom fundacji w sprzątaniu pomagali również mieszkańcy Tarnowskich Gór. Wszyscy, którzy brali udział w ostatnim sprzątaniu zapewniają jednogłośnie, że pracy jest jeszcze wiele i na pewno dla każdego starczy, kto chciałby się przyłączyć. Wszystkie prace przebiegają zgodnie z wytycznymi dotyczącymi prac porządkowych na cmentarzach żydowskich Komisji Rabinicznej.

Najbliższe sprzątanie cmentarza odbędzie się w sobotę, 16 maja, o godzinie 13:00. Wszyscy chętni, którzy chcieliby pomóc fundacji mogą kontaktować się z koordynatorem akcji - Stanisławem Torbusem - pisząc na mail [email protected] lub po prostu niech przyjdą na teren cmentarza w sobotę.

W dłuższej perspektywie czasu TFKiS planuje napisać wnioski o granty na dofinansowanie rewitalizacji cmentarza do odpowiednich urzędów i instytucji.  - W przyszłości w domu pogrzebowym fundacja chciałaby urządzić archiwum wielokulturowości - wyjaśnia w rozmowie z MM Silesią Krzysztof Mazik z TFKiS - Wolontariusze gotowi są otwierać cmentarz i oprowadzać po nim zainteresowane osoby - dodaje.

Projekty odnowy cmentarza żydowskiego w Tarnowskich Górach jest częścią większego projektu pt. "Tarnogórzanie dla pamięci" realizowanego przez fundację od 2006 roku.

"Tarnogórzanie dla pamięci" to cykl interdyscyplinarnych działań kulturalnych związanych z przywróceniem pamięci, ochroną dziedzictwa i wielokulturowości Tarnowskich Gór oraz ocaleniem ważnych dla pamięci historycznej miejsc. W jego ramach TFKiS m.in. postawiła kolumnę upamiętniającą spaloną przez hitlerowców synagogę w 1939 roku oraz pomnik "bramę" ma miejscu dawnego cmentarza ewangelickiego. W zeszłym roku odbył się również zorganizowany przez fundację I Dzień Kultury Żydowskiej, nad którym nasz portal objął patronat.

Cmentarz żydowski w Tarnowskich Górach w szczególności wart jest zachowania i ochrony, gdyż znajduje się na nim około dwustu nagrobków, niektóre w bardzo dobrym stanie. Po 1945 roku żydowska nekropolia została częściowo wykorzystana jako cmentarz ewangelicki. W 1894 roku wzniesiono dom pogrzebowy z pomieszczeniami do rytualnego przygotowywania zwłok do pogrzebu i mieszkaniem dla stróża.

Ostatnimi laty w budynku zawalił się dach i obecnie wstęp do niego jest zabroniony. Cmentarz otoczony jest ceglanym murem, który w wielu miejscach jest w opłakanym stanie. Na terenie żydowskiego kirkutu znajduje się również piękna grupa starodrzewia i bluszczy, które nadają temu miejscu wyjątkowy charakter i wyraz.

W górnej części niektórych macew na tarnogórskim kirkucie znajdziemy płaskorzeźbione symbole, które ilustrują pewne cechy zmarłego, zaś dla zwiedzających są wskazówką do odczytania jego pozycji, roli i zasług. I tak znaleźć możemy np. dłonie w geście błogosławieństwa, które umieszczane były na grobach kapłanów lub symbol lwa, który symbolizował imiona Arie, Lejb i Juda lub to, że zmarły był kapłanem.

Zapraszamy do zobaczenia galerii zdjęć z tarnogórskiego cmentarza żydowskiego, a jeśli wybierasz się na najbliższe sprzątanie cmentarza w sobotę 16 maja dodaj się do listy uczestników.

MM poleca: