Prawo w MM: Spadek

Zgodnie z ustawą cytatem jest przytoczenie w utworach, które stanowią samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym wyjaśnieniem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku i twórczości. A zatem, zgodnie z obowiązującą definicją prawno-autorską, cytatem jest przejęcie rezultatu cudzej działalności intelektualnej w formie niezmienionej. Jako najważniejszy warunek korzystania z prawa cytatu wskazać należy przytoczenie cudzej działalności w utworze będącym samoistną całością, czyli w takim wytworze intelektu, w którym spełnione są przesłanki z art. 1 ustawy o prawie autorskim, czyli w utworze.

Ustawodawca dopuścił wolność cytowania utworów już rozpowszechnionych, czyli utworów, które za zezwoleniem twórcy zostały w jakikolwiek sposób udostępnione publicznie, a niekoniecznie utworów opublikowanych. Wskazać należy, że zakres cytatu wyznacza cel, któremu ma służyć, oznacza to, że cytat właśnie w tym miejscu utworu jest konieczny, bez niego utwór byłby niepełny, niezrozumiały. Cytat może także posłużyć jako wzmocnienie, podkreślenie wytworu intelektu twórcy, wówczas istotne jest wystąpienie związku wskazującego na niezbędność zastosowania cytatu.

Jak zacytować?

Podkreślić należy, iż przytoczenie we własnym utworze cudzego dzieła, może nastąpić tylko i wyłącznie po spełnieniu warunków określonych w art. 34 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, co oznacza, że niezbędne jest wymienienie imienia i nazwiska twórcy oraz źródła. Zaistnienie braku odpowiedniego oznaczenia przytoczonego fragmentu cudzego dzieła, spowoduje wystąpienie przesłanek wskazujących na popełnienie tzw. plagiatu, natomiast niepełne oznaczenie danych wymaganych ustawą może spowodować naruszenie osobistych praw autorskich. Ponadto konieczne jest odrębne oznaczenie każdego wykorzystanego fragmentu cudzego utworu.

Brak wskazań

W ustawie nie zostało określone, w jakich utworach można zamieszczać cytaty, ani też nie zostało wskazane, jakie utwory mogą być cytowane. W praktyce najczęściej spotykane są cytaty w dziełach naukowych oraz literackich, niemniej można spotkać przypadki cytatu plastycznego, przykładowo w kolażach czy grafice. W takim przypadku wydaje się, iż wypełnienie przesłanek z art. 34 będzie problematyczne, wówczas nowopowstała całość będzie raczej oceniana jako dzieło inspirowane czy działo z zapożyczeniami.

Proporcja

Podsumowując wskazać należy, iż przytaczanie cudzego utworu jest dozwolone, jeżeli następuje w celu określonym w/w ustawie, aczkolwiek cytowany utwór musi pozostawać w takiej proporcji do wkładu twórczości własnej, aby nie było wątpliwości co do tego, że powstało dzieło własne.