Prawo w MM: Umowy winny być wykonane

Wyjątkowo mogą zaistnieć okoliczności, w których zmiana stosunku zobowiązaniowego powinna być dopuszczona poza zgodą obu zainteresowanych partnerów (klauzula rebus sic stantibus).

Klauzula zezwalająca na modyfikację powstałego stosunku prawnego powinna jednak dotyczyć tylko wyjątkowych i nadzwyczajnych sytuacji. Określenie "nadzwyczajne zmiany", tak samo jak i "nadzwyczajne wypadki", zakłada, że chodzi tu o wyjątkowe zdarzenia (strajki, nieurodzaj, długotrwała susza, pożar, powódź), nagłe i zaskakujące, których nie można było przewidzieć. Także zmiana ustawy może stanowić nadzwyczajną zmianę okoliczności, o której mowa w art. 357[1] k.c.

Zmiana okoliczności

Stwierdzenie nadzwyczajnej zmiany okoliczności wymaga porównania warunków, w jakich zawierano umowę z warunkami, w jakich przyszło ją wykonywać. Jeżeli strony zawierały umowę w anormalnych warunkach, licząc na ustabilizowanie stosunków w czasie wykonywania umowy, a do oczekiwanego ustabilizowania stosunków nie doszło, nie można się powołać na art. 357[1] § 1k.c. Przy tym ocenie podlega także staranność, która cechować powinna zawieranie zobowiązania w danych warunkach, a więc liczyć się będzie charakter umowy, czy chociażby fakt związku pomiędzy przedmiotem umowy, a profesją, którą trudnią się jej strony.

Gdy umowa została wykonana

Przy tym zaznaczyć należy, że jeżeli umowa została w całości wykonana, to jej rozwiązanie nie jest możliwe na podstawie art. 357[1 ]§ 1 k.c. Zgłoszenie na podstawie art. 357[1] k.c. żądania rozwiązania umowy nie oznacza, że sąd może to żądanie tylko albo w całości uwzględnić albo w całości oddalić. Jeżeli zachodzą ku temu podstawy sąd może wówczas także odpowiednio ukształtować stosunek zobowiązaniowy pomiędzy stronami przez oznaczenie sposobu wykonania zobowiązania lub wysokości świadczenia. Orzeczenie takie - a nie rozwiązanie umowy - może być w szczególności uzasadnione, gdy nadzwyczajna zmiana stosunków w niewielkim stopniu wpłynęła na sytuację dłużnika.