Renta socjalna - zamiast pomocy przeszkoda

Jeśli jednak - mimo poważnego czasem kalectwa - znajdą pracę i nieznacznie przekroczą zarobek w wysokości 1 tys. zł, powoduje to obcięcie ich renty socjalnej do zera. A przecież w przypadku zwykłych rent chorobowych czy wypadkowych taka gilotyna nie działa. Dlatego postanowili poruszyć wszelkie urzędy, by ratowały ich z tej jawnej niesprawiedliwości.

- Urodziłem się z wrodzoną kataraktą, po latach pojawiła się jaskra. Mam 27 lat, a od 2002 roku orzeczenie o umiarkowanej niepełnosprawności wzroku - mówi Krzysztof Marciński, wiceprezes koła Polskiego Związku Niewidomych w Jaworznie. - Od tego roku pracuję, ale, niestety, osób w takiej sytuacji jest garstka. Powodem tego jest tzw. pułapka rentowa, która w sposób zdecydowany utrudnia, a nawet zniechęca osoby niepełnosprawne do aktywizacji zawodowej - tłumaczy Krzysztof.

Przez wiele lat bał się podjąć pracę, kalkulował, zastanawiał się, czy państwo polskie traktując go jako obywatela drugiej kategorii, potrzebuje kogoś takiego. Pytał sam siebie: czy nie jest dla państwa i społeczeństwa tylko "balastem finansowym"? Po 9 latach wahań, pracuje, choć nie w pełnym wymiarze czasu pracy, i nie za wynagrodzenie, z którego byłby szczęśliwy i mógłby powiedzieć, że teraz już godnie żyje.

Najchętniej pracowałby na pełny etat, ale nie może sobie na to pozwolić. - To spowodowało-by zawieszenie świadczenia, któ-re pozwala nam funkcjonować i jest dla wielu ludzi jedynym źródłem utrzymania - tłumaczy Krzysztof Marciński. - Tymczasem niepełnosprawni od urodzenia muszą kupić leki, ponoszą wydatki na rehabilitację, wózki, kule itp. Jak przy tym mamy przeżyć miesiąc - pyta Czytelnik.

Agnieszka Polityka jest niepełnosprawna od urodzenia - po mózgowym porażeniu dziecięcym. Ma orzeczony znaczny stopień niepełnosprawności z powodu kłopotów z poruszaniem się i wzrokiem. Rentę socjalną dostała w 1992 roku. Uważa, że tkwi razem z tą jałmużną w pułapce stworzonej przez państwo.

- Zgodnie z istniejącym w Polsce prawem, jeśli pobierałam do marcowej waloryzacji 525 złotych świadczenia, to nie mogłabym zarobić więcej niż około 900 zł brutto, czyli 661 zł netto. Inaczej zawiesiliby mi to głodowe świadczenie, które od marca nieznacznie tylko wzrosło. To jedna z barier, z powodu której nigdy nie pracowałam - mówi Agnieszka. - Mojej koleżance ZUS zabrał rentę socjalną, bo orzecznicy stwierdzili, że skoro studiuje, to jest samodzielna.

Renciści socjalni obawiają się, że jeśli raz utracą świadczenie, mogą go nie odzyskać - mimo utraty pracy i pogorszenia stanu zdrowia. Czują się dyskryminowani w stosunku do innych grup rencistów. Im renty odbierano do marca 2011 r. po przekroczeniu przychodu w wysokości 961 zł, podczas gdy rencistom wypadkowym lub z tytułu choroby zawodowej - dopiero przy przychodach przekraczających 4.164 zł, a przy przekroczeniu 2.242 zł, tylko je obcinano.

Przypominają zatem, że art. 32 Konstytucji RP gwarantuje równość wobec prawa oraz to, że nikt nie może być dyskryminowany. Obecna sytuacja prawna związana z "pułapką rentową" te przepisy narusza. Nie ma bowiem automatycznego zawieszania, a jedynie stopniowe zmniejszanie rent chorobowych i wypadkowych. W przypadku socjalnych rent, pod topór idzie całość świadczenia. To zniechęca do wysiłku w poszukiwaniu pracy.

- Likwidacja tego zapisu pozwoliłaby mi - i wielu osobom niepełnosprawnym - realizować swoje plany i marzenia, które teraz są uśpione, nierealne - przekonuje Krzysztof Marciński.

- Ta "pułapka rentowa" nie pozwala nam się uniezależnić, wynająć mieszkanie i skazuje na garnuszek rodziców - dodaje Agnieszka Polityka.

"Stop pułapce rentowej"
Piotr Bystrowski, doktorant Uniwersytetu Śląskiego, współorganizator Inicjatywy Obywatelskiej "Stop pułapce rentowej"

Włączanie w nurt życia społecznego ludzi niepełnosprawnych jest celem, do którego dążymy od lat jako społeczeństwo. Chcemy, by niepełnosprawni byli w jak największym stopniu aktywni społecznie i zawodowo. Renciści socjalni są wyłączeni z tej aktywności w dużym stopniu. Ustawa o rencie socjalnej jest wyjątkowo restrykcyjna wobec tej grupy niepełnosprawnych, co w dużym stopniu przyczynia się do jej braku aktywności zawodowej, a co za tym idzie - do braku aktywności społecznej. Inicjatywa Obywatelska "Stop pułapce rentowej" jest niezwykle istotna, albowiem problem ten opisują sami za-interesowani. Ich sytuacja bu-dzi jednak oburzenie wielu osób. Stąd poparcie dla zmian, jakie próbują przeprowadzić. Ich petycja trafiła już do Kancelarii Premiera, a stamtąd otrzymali informację, że zostaje przekazana do Ministerstwa Pracy. W sprawę zaangażowanych jest kilku parlamentarzystów, na których głos renciści socjalni bardzo liczą.

Porównanie przychodów różnych grup rencistów ilustruje dyskryminację

Ile można zarobić na rencie socjalnej:
- renta - 611,67 zł
- dozwolony dochód dodatkowy - do 1.031,50 zł
- przekroczenie - renta 0 zł.

Zgodnie z ustawą, przekroczenie przychodu stanowiącego 30 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, powoduje zawieszenie wypłaty renty socjalnej.

Ile można zarobić na innej rencie:
- minimalna renta
- 560,13-728,16 zł (częściowa lub całkowita niezdolność do pracy)
- minimalna renta wypadkowa/chorobowa
- 627,16-873,82 zł (częściowa lub całkowita niezdolność do pracy).

Wysokość kwot przychodu, powodujących zmniejszenie świadczeń takich rencistów, to od marca 2011 r.
- 2.406 zł, a zawieszeniu ulega świadczenie, gdy przychód przekroczy
- 4.469,70 zł.