Śląskie rajem dla poszukiwaczy skamieniałości?

W kamieniołomie leżącym we wsi Żyglin, nie daleko Miasteczka Śląskiego od kilkunastu lat trwają poszukiwania skamieniałości wymarłych gadów. Konkretnie chodzi o skamieniałości gadów środkowego triasu.

Na naszym terenie, w szczególności w okolicach Jaworzna i Tarnowskich Gór, w skutek ruchów górotwórczych, które wypiętrzyły warstwy triasowe, szczątki gadów z prehistorycznych czasów znajdują się blisko powierzchni ziemi, w innych rejonach Polski trzeba ich szukać głęboko pod ziemią. Według naukowców jednym z najlepszych miejsc  do poszukiwania skamieniałości jest właśnie kamieniołom w Żyglinie. Dlaczego?

- Żygliński kamieniołom, odmiennie od innych kamieniołomów, nie jest zasypany śmieciami. Cały czas są tam prowadzone prace, a charakter ich prowadzenie pozwala połączyć badania z wydobyciem materiału - wyjaśnia w rozmowie z MM Silesia Waldemar Bardziński, pracownik Katedry Geologii Podstawowej Wydziału Nauk o Ziemi UŚ.

Notozaur zrekonstruowany na podstawie szkieletu z Niemiec | Fot. Gerfried

Naukowcy z Uniwersytetu Śląskiego mają nadzieję odnaleźć tam szczątki notozaura - morskiego gada, który żył w okresie triasu ok. 240 mln temu. Notozaur miał opływowe kształty i długą szyję, a jego kończyny zakończone były pięcioma palcami z błoną pławną. Płetwa znajdowała się w górnej części ogona, a w szczęce miał wiele ostro zakończonych zębów.

- Są duże szanse na znalezienie szczątków notozaura w kamieniołomie w Żyglinie - tłumaczy Bardziński - Nie wiadomo czy uda się znaleźć kompletny szkielet, dużo zależy od przypadku. Ważne jest jednak, aby poszukiwania były prowadzone pod specjalistycznym nadzorem, żeby żadna skamieniałość nie została uszkodzona lub pominięta - dodaje.

Ekspozycja muzeum WNoZ UŚ | Fot. Marcin Nowak

Do tej pory naukowcom udało się znaleźć kilka fragmentów szkieletu notozaura m.in. żebra, kości ramieniowe, udowe, międzyobojczyki, a także zęby i kręgi. Poszukiwaczom w szczególności zależy na znalezieniu czaszki gada. Znalezione do tej pory skamieniałości można oglądać w muzeum Wydziału Nauk o Ziemi, które jesienią ubiegłego roku ogłosiło akcję "Rekonstruujemy szkielet śląskiego notozaura".

- Chcemy zachęcić ludzi, aby przynosili do muzeum znalezione skamieniałości - mówi w rozmowie z MM Silesia Ewa Budziszewska-Karwowska z muzeum WNoZ - Chcemy też uniknąć dalszego wywożenia naszego wspólnego dziedzictwa za granicę, a jednocześnie zapobiegać łamaniu ustawy "O ochronie przyrody". Przy okazji możemy pokazać Śląsk od innej strony - dodaje.

Dinozaury towarzyszą studentom | Fot. Marcin Nowak

Muzeum WNoZ ma możliwość wyróżniania prywatnych zbieraczy poprzez zamieszczanie ich zdjęć oraz nagrody za przekazanie unikatowych skamieniałości, zwłaszcza kluczowych dla systematyki szczęk i czaszek. Kilkanaście osób już przekazało swoje znaleziska dla celów naukowych.

Trwają dopiero rozmowy w sprawie rozpoczęcia poszukiwań na szerszą skalę w żyglińskich kamieniołomach, jednak Miasteczko Śląskie już teraz upatruje w nich swoją szansę oraz jak deklaruje burmistrz Miasteczka Śląskiego jest otwarte na współpracę z naukowcami. - Podpisaliśmy już deklarację woli współpracy z naukowcami - mówi MM Silesii Bronisław Drozdz, burmistrz Miasteczka Śląskiego - Jeśli wszystko się uda, to można otworzyć muzeum poświęcone "naszym" dinozaurom. Nie będę ukrywał, że jest to ogromna szansa dla naszego regionu - dodaje.

Wystawa prezentująca część skamieniałości muzeum WNoZ | Fot. Marcin Nowak

Sprawę poszukiwań komplikuje fakt, że kamieniołom w Żyglinie należy do prywatnych właścicieli, m.in. Józefa Myśliwczyka, przewodniczącego Rady Miejskiej Miasteczka Śląskiego - Jestem bardzo pozytywnie nastawiony do tego pomysłu. Współpracuje już z Wydziałem Nauk o Ziemi - wyjaśnia w rozmowie z MM Silesia Myśliwczyk - Pamiętać jednak należy, że jest to eksploatacja złóż i nie da się wszystkiego załatwić na szybko, potrzebne są analizy i pozwolenia - dodaje.

Czy Żyglin ma szansę stać się tak słynny jak Krasiejów k. Opola, gdzie od 1993 roku prowadzone są największe w Polsce badania paleontologiczne lub Lisowice k. Lublińca, gdzie po odkryciu pierwszego polskiego dinozaura powstało Muzeum Paleontologiczne? Według Waldemara Bardzińskiego tak, lecz wszystko pokaże czas.

Wystawa prezentuje gady środkowego triasu | Fot. Gerfried

Póki co Miejski Ośrodek Kultury w Miasteczku Śląskim zorganizował w połowie lutego seminarium poświęcone kręgowcom środkowego triasu na terenie powiatu tarnogórskiego, któremu  towarzyszyło ogłoszenie wyników konkursu plastycznego pt. "Śląski dinozaur" oraz wystawa skamieniałości i fragmentów kości triasowych notozaurów z żyglińskich kamieniołomów.

MM poleca: