Środkowa część województwa śląskiego to bogactwo flory i fauny

Bączek nisko... szczeka
Bączek to ptak, który prowadzi skryty tryb życia, rzadko jest widywany na odkrytym terenie. Zaniepokojony zachowuje się podobnie jak pokrewny gatunek - bąk: wyciąga szyję pionowo w górę i nieruchomieje. W ciepłe, parne wieczory i noce odzywa się charakterystycznym pojedynczym, niskim w tonie "szczekaniem". Aktywny jest o zmierzchu, nocą i o świcie. Zasiedla stawy hodowlane, jeziora, żwirownie i zbiorniki zaporowe, np. Zbiornik Goczałkowicki.

Rybitwa na lustrze wody
Kolejne gatunki ptaków związane ze stawami i sztucznymi zbiornikami to rybitwa białowąsa oraz rybitwa rzeczna. Rybitwa białowąsa zamieszkuje zabagnione tereny nizinne, płytkie zbiorniki wody słonawej, a także stawy rybne. Rybitwy te szczególnie chętnie gnieżdżą się wśród niezbyt zwartej roślinności wodnej o wynurzonych i pływających liściach, w sąsiedztwie szuwarów i fragmentów otwartego lustra wody. Najliczniej gniazdują na Zbiorniku Goczałkowickim, a także w Dolinie Dolnej Soły. Na Stawach w Brzeszczach jest tylko populacja rybitwy białowąsej. W Dolinie Górnej Wisły gniazduje jeszcze jedna rybitwa, zwana czarną. W okresie lęgowym obszary ptasie, za wyjątkiem Stawów Wielikąt w dolinie Odry, zasiedla wyjątkowy ptak - ślepowron.

Cudze jaja i ptasi hełm
W dolinie Odry na Stawach Łężczok i Stawach Wielikąt gniazduje rzadki, obecnie ginący gatunek kaczki - podgorzałka. Potrafi bronić gniazda przed samicami własnego lub innych gatunków kaczek usiłujących podłożyć jej jaja. Jednak także i ona lubi czasami podkładać swoje jaja do cudzych gniazd. Samiec w okresie składania jaj i w początkowym stadium inkubacji przebywa najczęściej w bezpiecznej odległości kilkudziesięciu metrów od gniazda. Zwykle śpi lub czyści pióra, tylko w razie potrzeby przegania obce samce. Towarzyszy samicy podczas żerowania i wtedy, gdy ona schodzi z gniazda. Oba ptaki żerują zwykle na tym samym akwenie, na którym jest gniazdo. Podgorzałka zakłada gniazdo w zacisznym miejscu, przeważnie niewidocznym z brzegu akwenu.

Wśród gatunków ptaków spotykanych w naszym regionie są także ptaki migrujące. Jednym z nich jest hełmiatka - ptak przelotny pojawiający się rzadko na wodach w całym kraju. Przelot jesienny trwa od sierpnia do początku grudnia, jego szczyt przypada na wrzesień. Ptaki te spotykane są na stawach hodowlanych, jeziorach i zbiornikach zaporowych, rzadziej na rzekach. Przelot wiosenny przebiega bez wyraźnej kulminacji, od połowy marca do połowy maja. Do najbardziej stałych stanowisk na Śląsku należą obecnie: Stawy Łężczok i Stawy Wielikąt.

Tylko wygląda jak ropucha
Na terenie obszarów Zbiornik Goczałkowicki - ujście Wisły i Bajerki oraz Stawy Łężczok i Dolna Soła oraz Graniczny Meander Odry odnotowano obecność płaza z rodziny kumakowatych - kumaka nizinnego. Jego drobna budowa i wygląd zewnętrzny powodują, że bardziej przypomina ropuchę niż żabę. Skóra na grzbiecie kumaka pokryta jest dużymi gruczołami jadowymi i śluzowymi. Nawet przy niewielkim podrażnieniu wydziela gęsty i pieniący się śluz. Jad w nim zawarty jest trujący dla zwierząt i człowieka, a czasami nawet dla samego kumaka.

Gęste włosy pani wydry
Obszary Natura 2000 zamieszkuje również niewielki drapieżny ssak, związany ze środowiskiem wodnym, czyli wydra europejska. Wydra żywi się przede wszystkim rybami, ale uzupełnia pożywienie także gryzoniami, ptakami wodnymi i błotnymi. Na polowania wychodzi nocą. Zimą, wychodząc na lód, często tarza się w śniegu, aby osuszyć futro. Ciekawostką u wydry jest jej owłosienie - na 1 cm kw. skóry wydra ma tyle włosów, co przeciętny człowiek na całej głowie. Jej występowanie stwierdzono w ostojach Zbiornik Goczałkowicki, Ujście Wisły i Bajerki oraz Dolna Soła i Graniczny Meander Odry.

Świat barw i feromonów
Osobliwością przyrody województwa śląskiego jest również to, że niektóre gatunki modraszków, bardzo rzadkie i chronione w Europie, mają tu dobre warunki rozwoju. Tak jest w przypadku modraszka nausithousa i modraszka telejusa. Na wielu przydrożnych drzewach, a także w starych lasach dębowych, np. w obszarach Las koło Tworkowa i Graniczny Meander Odry, żyje największy z polskich gatunków chrząszczy - pachnica dębowa. Nazwę zawdzięcza przyjemnemu, dość silnemu zapachowi, który jest feromonem wydzielanym przez samce.

Mieszka u nas nocek duży
Mamy też latające ssaki - nietoperze. Należą do starych ewolucyjnie grup, bo pojawiły się prawie 55 milionów lat temu. Zwierzęta te najchętniej zasiedlają tereny obfitujące w różnego typu kryjówki i miejsca żerowania. W naszych warunkach klimatycznych wybierają jaskinie i lasy, a także miejsca sztuczne, stworzone przez człowieka, np. strychy budynków, sztolnie. Nietoperze są zwierzętami nocnymi, wykształciły sposób orientowania się w przestrzeni, zwany echolokacją, zastępujący im słaby wzrok. W naszym regionie najczęściej spotykany gatunek nietoperza to nocek duży. Podstawą jego pożywienia są duże chrząszcze. Nocek duży występuje na obszarach Podziemia Tarnogórsko-Bytomskiego oraz Stawów Łężczok.