Tajemnice Tworkowa: Cygara i piwo

Tworków to malownicza miejscowość znajdująca się w południowo-zachodniej części Niziny Śląskiej, w Kotlinie Raciborskiej, na lewym brzegu Odry. Od północy owe ziemie Raciborszczyzny graniczą z ziemią gliwicką, od zachodu z kozielską i głubczycką, od wschodu z wodzisławską i rybnicką, a na południu przebiega granica z Czechami.

Ślązacy mówiący "morawszczyzną"

Wiele osób może mieć obiekcje, co do przynależności Tworkowa do Śląska. Szczególnie mieszkańcy stosunkowo hermetycznej konurbacji katowickiej mogą nie uznać tworkowian za rodowitych Ślązaków. Jednak jak się okazuje są to zarzuty niesłuszne. Wiadomo, że wszelkie podziały ziem na regiony geograficzne, czy też częste przesuwanie granic państwowych na tym obszarze, nie są jednoznaczne z rozłamem społeczno - kulturowym społeczeństwa. Co świadczy za śląskimi korzeniami mieszkańców Tworkowa i pobliskich wsi, to kultura, zwyczaje i specyficzna, piękna gwara.

Ludność mieszkająca na tych terenach mówi tak zwaną morawszczyzną - dialekt laski. Jest to mieszanka języka czeskiego, polskiego oraz niemieckiego. W wybrzmieniu gwara ta jest bardzo zbliżona do tej, która jest praktykowana w Piekarach Śląskich. Jest tu typowy zanik spółgłosek zadziąsłowych „sz”, „cz” kosztem „s”, „c”. Do tego dochodzi spory słownik wyrazów zaczerpniętych z języka niemieckiego i czeskiego.
W rezultacie na obszarze gminy Krzyżanowice - w obrębie której leży Tworków - na każdym kroku możemy spotkać jedną z najpiękniejszych dla ucha odmian gwary śląskiej, która w obecnych czasach jest zaniedbywana w miastach o stricte śląskich korzeniach kulturowych jak Chorzów, Piekary Śląskie, Zabrze, Katowice czy Ruda Śląska.

Sławni z powodu cygar

Tworków to nie tylko miejscowość wyjątkowa pod względem społeczno - kulturowym. Specyficzne gałęzie gospodarki jakie podejmowali tworkowiczanie również rozsławiały ich miejscowość w kraju (pod którego panowaniem Tworków się znajdował na przestrzeni swoich dziejów).

Dzięki rosnącej popularności cygar rybnickiego potentata w tej branży - Hermanna Reinera - powstała w Tworkowie filia sławnej na całe Niemcy cygarowni. Istniała ona od 1854r. Wraz z siedmioma innymi filiami produkowała ona rocznie 100 milionów cygar o wartości czterech milionów marek! W międzyczasie jeden z najzamożniejszych tworkowskich gospodarzy postanowił otworzyć własną cygarownię, która z powodzeniem konkurowała z rybnickim potentatem. Obie firmy zakończyły swoją działalność w 1945 roku, kiedy to radzieckie wojska zrzuciły bomby na zakłady, w których produkowano cygara.

Piwa czar...

Poza wspomnianymi cygarowniami w Tworkowie powstały spore roszarnie lnu, gorzelnia oraz browar. Od 1839 roku rozpoczęto produkcję piwa wg. najlepszych bawarskich i pilsnerkich receptur. Piwo te nie miało sobie równych, pewnie ze względu na początkowego odbiorcę tego trunku - bogate, szlacheckie rodziny niemieckie, które władały terenami Frankonii, a w Tworkowie i pobliskich wsiach posiadali wybudowane zamki i pałace. Owe piwo stało się tak popularne i pożądane, że uruchomiono specjalne pociągi, które dowoziły smakoszy piwa z dużych, okolicznych miejscowości! Pod koniec XIX wieku Tworkowski browar zamknięto, ze względu na wielkomiejską konkurencję.

Jednym z najstarszych zabytków technicznych Tworkowa jest drewniany młyn, który powstał w 1703 roku. Napędzało go koło wodne. Maszyna pracowała praktycznie bez przerwy aż do czasów nam współczesnych. Przez 300 lat jego istnienia wiele mechanizmów się zmieniło w konstrukcji maszyny. Jednak wszystkie myśli techniczne zawarte w owym młynie spowodowały, że znalazł się on na szlaku śląskich zabytków techniki.

Artykuł pisany na podstawie wywiadu środowiskowego wśród mieszkańców Tworkowa oraz książki Anny Bindacz: "Tworków wczoraj i dziś". Czytaj część drugą opowieści: Dziecięca krypta i podziemne tunele

 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Znacie inne, równie ciekawe miejsca na Górnym Śląsku i w okolicach? Chcecie zareklamować swoje miejscowości, ich historię i zabytki? Czekamy na wasze artykuły i opowieści. Ten portal tworzycie Wy!