Tychy: Co wpływa na wysokość taryfy za odprowadzenie ścieków

Wstąpienie Polski do Unii Europejskiej zaowocowało licznymi inwestycjami, które zmieniły i nadal zmieniają obraz naszego środowiska, a także służyć będą przez wiele kolejnych lat. Otrzymana pomoc na gospodarkę wodno-ściekową, a mowa tutaj o wartości ponad 65 mld zł w perspektywie programowania 2004-2006 oraz 2007-2013, pozwoliła wykorzystać istniejące szanse, ale pod precyzyjnie określonymi warunkami, które zdeterminowały procesy legislacyjne i inwestycyjne w Polsce.

I tak do podstawowych obowiązków kraju członkowskiego, który otrzymał wsparcie Unii Europejskiej, zaliczyć można dostosowanie prawa krajowego do wymogów unijnych oraz konieczność wdrożenia do końca 2015 r. Dyrektywy Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 roku dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych. Dyrektywa ta stawia następujące cele do wdrożenia:

• wyposażenie wszystkich aglomeracji powyżej 2000 RLM (Równoważna Liczba Mieszkańców) w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków, o efekcie oczyszczania uzależnionym od wielkości oczyszczalni,
• zapewnienie 75% redukcji związków azotu i fosforu ogólnego pochodzących ze źródeł komunalnych na terenie Polski i odprowadzanych do wód,
• aglomeracje poniżej 2000 RLM wyposażone w dniu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej w systemy kanalizacyjne powinny posiadać do tego terminu oczyszczalnie zapewniające odpowiednie oczyszczanie,
• zakłady przemysłu rolno--spożywczego o wielkości powyżej 4000 RLM są zobowiązane do redukcji zanieczyszczeń biodegradowalnych.

W Tychach ww. wymogi zostały zasadniczo spełnione. W 2006 r. zakończono modernizację oczyszczalni ścieków w zakresie dostosowania jej do wymogów Dyrektywy, przy czym w obliczu konieczności rozliczenia inwestycji "Gospodarka ściekowa w Tychach" istnieje dodatkowy obowiązek osiągnięcia do końca 2013 r. efektu ekologicznego, czyli podłączenia wszystkich mieszkańców miasta do systemu kanalizacji sanitarnej. W związku z powyższym lata 2012 i 2013 to czas, kiedy w Tychach będą intensyfikowane prace związane z akcją "Jesteś eko - podłącz się do kanalizacji". Do prowadzonej w Tychach akcji bardzo aktywnie włączyli się tyscy strażnicy miejscy, dzięki pomocy których proces podłączania nieruchomości do kanalizacji przebiega bez większych trudności. Sądzimy zatem, iż efekt ekologiczny zostanie w pełni osiągnięty.

DOSTOSOWANIE DO WYMOGÓW UE KOSZTUJE

Z perspektywy czasu możemy jednak powiedzieć, iż dostosowanie do wymogów unijnych jest kosztowne, a realizacja takich inwestycji, jak budowa kanalizacji czy modernizacja oczyszczalni ścieków w gminach, ma bezpośredni wpływ na wysokość kalkulowanych cen za odprowadzanie ścieków, a tym samym na planowanie rodzinnych budżetów domowych.

Cena za doprowadzenie wody oraz za odprowadzanie i oczyszczanie ścieków, tzw. taryfa, jest kalkulowana przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne, które na terenie danej gminy zajmuje się usługą zbiorowego doprowadzania wody i odprowadzania ścieków. Taryfa zatwierdzana jest corocznie przez radę gminy (miasta). Podstawą prawną dla ustalenia taryfy jest ustawa z dnia
7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz Rozporządzenie Ministra Budownictwa z dnia 28 czerwca 2006 r. w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków.

Przypomnijmy, iż od lipca 2010 r. w Tychach po wydzierżawieniu części kanalizacji sanitarnej od Rejonowego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Tychy S.A. jedynym operatorem sieci kanalizacji sanitarnej jest Regionalne Centrum Gospodarki Wodno-Ściekowej S.A. (RCGW S.A.), które odpowiedzialne jest za odprowadzanie ścieków sanitarnych i ich oczyszczanie.

JAK KSZTAŁTUJE SIĘ WPŁYW WYDATKÓW INWESTYCYJNYCH NA CENĘ

Chcąc rzetelnie skalkulować cenę za 1 metr sześc. odprowadzonych ścieków, musimy wziąć pod uwagę wszystkie jej części składowe, czyli zarówno koszty związane z odprowadzeniem ścieków, jak i ich oczyszczaniem oraz koszty, które musi pokryć przedsiębiorstwo tytułem opłat za korzystanie ze środowiska. Biorąc pod uwagę koszty odprowadzania ścieków, zauważyć możemy dwa istotne jej elementy, które wzrosły w ciągu ostatnich lat najbardziej: podatek od nieruchomości oraz amortyzacja. Kolejnym istotnym elementem cenotwórczym są koszty związane z utrzymaniem sieci kanalizacyjnej w stanie umożliwiającym jej właściwe funkcjonowanie, jak przeglądy techniczne, ewentualne naprawy itp.

Zacznijmy od tego, iż od środków trwałych, jakimi są sieci kanalizacyjne należące do RCGW S.A., odprowadzany jest do gminnej kasy podatek od nieruchomości w wysokości 2% wartości środka trwałego - sieci kanalizacyjnej. Drugim istotnym składnikiem cenotwórczym jest amortyzacja, czyli koszt, jaki ponosi przedsiębiorstwo, związany z utratą wartości środka trwałego w czasie, czyli zużywanie się tego środka na skutek eksploatacji. Należy zauważyć, iż wysokość amortyzacji, a tym samym jej wpływ na cenę odprowadzania 1 metra sześc. ścieków jest tym większy, im nowsza

jest infrastruktura związana z oczyszczaniem i odprowadzaniem ścieków. Musimy
tutaj pamiętać, iż w 2011 r. gmina Tychy zakończyła proces przekazywania aportem na majątek RCGW S.A. sieci kanalizacji
sanitarnej
wybudowanej
w ramach
projektu "Gospodarka ściekowa w Tychach" za około 190 mln zł. I tak dla środka trwałego, jakim jest ponad 167 km nowoczesnej sieci kanalizacji sanitarnej, wartość podatku od nieruchomości, który zasila gminny budżet, wynosi ok. 3,8 mln zł, natomiast amortyzacja stanowi prawie
4 mln zł. I tak, gdybyśmy chcieli określić udział kosztu amortyzacji i podatku od nieruchomości w koszcie bezpośrednim odprowadzania ścieków to wartość ta stanowiłaby ponad połowę tych kosztów.

Efektem budowy i uszczelnienia sytemu kanalizacyjnego jest zwiększona ilość ścieków zafakturowanych i dopływających do oczyszczalni, która wynosi rocznie ponad 6,5 mln m sześc. Łatwo więc zauważyć, iż tylko podatek od nieruchomości i amortyzacja powodują wzrost
kosztów odprowadzenia i oczyszczenia ścieków przez przedsiębiorstwo wodno-kanalizacyjne o kwotę dodatkową ponad 1 zł za 1 m sześc. odprowadzonych i oczyszczonych ścieków w stosunku do ceny obowiązującej przed realizacją inwestycji.

Innym ważnym czynnikiem, który występuje w Tychach, a w innych miastach w zasadzie się nie zdarza, a ma istotny wpływ na cenę metra odprowadzanych ścieków, jest czynsz, jaki płaci RCGW S.A. Rejonowemu Przedsiębiorstwu Wodociągów i Kanalizacji (RPWiK) tytułem dzierżawy sieci kanalizacyjnej, tzw. starej sieci, która istniała już przed realizacją projektu unijnego, oraz utrzymania przez RPWiK pogotowia kanalizacyjnego wraz z obsługą techniczną kanalizacji. Ten element kalkulacyjny stanowi ok. 16 procent ceny za 1 m sześc. odprowadzanych ścieków. Powodem decyzji o dzierżawie majątku od RPWiK była konieczność spełnienia przez gminę Tychy jednego z założeń Wniosku Aplikacyjnego (na podstawie którego przyznano gminie dofinansowanie), czyli utworzenie jednego operatora sieci kanalizacji sanitarnej w mieście.

NISKIE KOSZTY OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW

Drugą z wspomnianych części składowych taryfy jest koszt oczyszczania ścieków, który w przypadku Tychów jest jednym z najniższych w rejonie. Powodem niskiego kosztu oczyszczania ścieków jest fakt posiadania przez RCGW S.A. jednej z najnowocześniejszych i efektywnie zarządzanych oczyszczalni ścieków w kraju. Procesy technologiczne przebiegające na oczyszczalni są w pełni zoptymalizowane, pracujące tam urządzenia należą do energooszczędnych, a sama oczyszczalnia jest obiektem samowystarczalnym pod względem zapotrzebowania na energię cieplną i elektryczną, której nie musi kupować. Ostatnim elementem mającym pośredni wpływ na wysokość taryfy są opłaty, jakie ponosi przedsiębiorstwo za korzystanie ze środowiska. Istotnym jest jednak fakt, iż koszt ten w przypadku RCGW S.A. jest znikomy, gdyż parametry ścieków oczyszczonych są znacznie niższe od istniejących norm i posiadanego pozwolenia wodno-prawnego.

W dbałości o interes społeczny oraz w poszanowaniu możliwości finansowych rodzin mieszkających w Tychach decyzję o zmianie taryfy za odprowadzanie ścieków podjęto dopiero po zakończeniu procesu wprowadzania wytworzonej infrastruktury na majątek RCGW S.A., czyli w momencie, kiedy znane były koszty eksploatacji i utrzymania, a wysokość taryfy możliwa do rzetelnego skalkulowania. Warto zauważyć, iż w innych miastach, w których inwestycje unijne trwają do dziś, taryfy już zostały podniesione.