Nikiszowiec wpisany na listę Pomników Historii

- Uznanie Nikiszowca za Pomnik Historii jest bardzo ważne. To jest wyższa forma ochrony niż rejestr zabytków, a Pomników Historii jest w województwie śląskim tylko kilka (Jasna Góra w Częstochowie, kopalnia rud srebrnonośnych i sztolnia "Czarnego Pstrąga" w Tarnowskich Górach - przyp. red) - mówiła MM Silesii w grudniu 2008 roku Agnieszka Woźniakowska z Śląskiego Centrum Dziedzictwa Kulturowego.
Długa droga

O uznanie Nikiszowca za Pomnik Historii Katowice walczyły od  grudnia 2008 roku, kiedy to prezydent Piotr Uszok złożył wniosek do Generalnego Konserwatora Zabytków. Zgodnie z obowiązującą procedurą w załączeniu do wniosku przedstawiono dokumentację zgłoszenia zabytku do uznania za Pomnik Historii, którą na zlecenie Miasta Katowice sporządziło Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach.

Od momentu złożenia wniosek wraz z dokumentacją przeszedł długą drogę według obowiązującej procedury w tym zakresie. Prezydent RP w drodze podpisanego 14 stycznia rozporządzenia uznał obiekt za Pomnik Historii, określając jego granice. Rozporządzenie Prezydenta RP będzie niebawem ogłoszone w Dzienniku Ustaw.

Zabytkowe osiedle robotnicze Nikiszowiec w Katowicach wpisane zostało do rejestru zabytków pod numerem A-1230/78 decyzją z dnia 19.08.1978 r. Wybudowane w latach 1908-1915 oraz 1920-1924 wg projektu Emila i Georga Zillmannów; stanowi unikatowy przykład patronackiego osiedla robotniczego o wybitnych walorach urbanistyczno-architektonicznych. Cenną wartością jest fakt, iż górnicze osiedle zachowało się do chwili obecnej w niezmienionym kształcie funkcjonalno-przestrzennym oraz formie architektonicznej. Historyczne, naukowe oraz artystyczne wartości jakie posiada Nikiszowiec predestynują ten wyjątkowy zabytek, będący częścią naszego dziedzictwa kulturowego, do uznania za Pomnik Historii.

Czym są Pomniki Historii?

To jedna z czterech form ochrony zabytków wymienionych w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 2003 r. Terminem tym określa się zabytek nieruchomy o szczególnym znaczeniu dla kultury naszego kraju. Rangę pomnika historii podkreśla fakt, że jest on ustanawiany przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej specjalnym rozporządzeniem na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W treści prezydenckiego rozporządzenia wyszczególnia się cechy danego zabytku świadczące o jego najwyższej wartości, określa się precyzyjnie jego granice i zamieszcza schematyczną mapkę obiektu.

Pomniki historii ustanawiane są od 1994 r. Do dziś to najwyższe wyróżnienie nadano 39 zabytkom. Z każdym rokiem, lista najcenniejszych obiektów sukcesywnie powiększa się.  Znajdują się na niej obiekty o szczególnych wartościach materialnych i niematerialnych oraz znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego naszego kraju. Do elitarnego grona pomników historii mogą dołączać obiekty architektoniczne, krajobrazy kulturowe, układy urbanistyczne lub ruralistyczne, zabytki techniki, obiekty budownictwa obronnego, parki i ogrody, cmentarze, miejsca pamięci najważniejszych wydarzeń lub postaci historycznych oraz stanowiska archeologiczne.