Obszary Natura 2000 w woj. śląskim: Gatunki i siedliska, które są rzadkością [ZDJĘCIA]

• MURAWY KSEROTOMICZNE
W Ostoi Olsztyńsko-Mirowskiej murawy kserotermiczne porastają Górę Zamkową i przyległe wzniesienia, wzgórza Biakło, Lipówki, Cegielnia oraz Góry Towarne. Swoje jedyne w świecie stanowisko ma tu przytulia krakowska, niewielka roślina porastająca szczeliny skalne. W Ostoi Złotopotockiej murawy występują m.in. na wzgórzach Bukowie i Kazubiec. W Ostoi Kroczyckiej obejmują przede wszystkim Górę Zborów, Skały Rzędkowickie, Grzędę Mirowsko-Bobolicką oraz Łutowiec. W Ostoi Środkowojurajskiej murawy występują płatami wzdłuż rozległego na kilkanaście kilometrów Pasma Smoleńsko--Niegowonickiego.

Ostoja ta ma duże znaczenie dla zachowania warzuchy polskiej - gatunku endemicznego dla Polski, tzn. występującego tylko na ograniczonym obszarze i niewystępującego nigdzie indziej. Dla ochrony tego gatunku wyznaczono również oddalony na północny wschód obszar Źródła Rajecznicy w Lasach Pradelskich, który obejmuje krasowe wywierzyska i olsy źródliskowe, a także górny bieg potoku Rajecznica.

• LASY BUKOWE
Lasy bukowe warto odwiedzić wiosną, kiedy kobierce kwiatów runa leśnego prowadzą "wyścig" o dostęp do słońca z rozwijającymi się pąkami liściowymi drzew. Osobliwością w skali województwa jest zespół jaworzyny górskiej występujący w Ostoi Środkowojurajskiej. Na zacienionych i omszonych wzgórzach koło Smolenia spotkać można rzadką i chronioną paproć - języcznik zwyczajny. W ostoi Buczyny w Szypowicach w powiecie zawierciańskim ochroną objęto drzewostany lasów bukowych z bogatym florystycznie runem. Obszar składa się z czterech sąsiadujących kompleksów, w których dominuje ciepłolubna buczyna storczykowa. Porasta ona zachodnie i południowo--zachodnie zbocza wzgórz wapiennych. Specyficzne dla tych lasów jest występowanie kilku gatunków storczyków.

• DĘBY SZYPUŁKOWE
Położony w gminie Lipie koło Parzymiechów niewielki kompleks leśny obejmuje stare drzewostany grądowe i łęgowe o charakterze podmokłym oraz 85 sztuk dębów szypułkowych o znacznych rozmiarach. Stare próchniejące drzewa są nagromadzeniem chrząszczy, nietoperzy oraz wielu gatunków zwierząt związanych drzewostanami dziuplastymi. Przedmiotem ochrony w Stawiskach jest silna populacja pachnicy dębowej - chrząszcza, którego istnienie zależy od występowania starych, dziuplastych drzew.

• ŁĘGI I LASY NAD WARTĄ
Tam, gdzie Warta dopływając do Częstochowy zmieniła kierunek z północnego na wschodni (przełom Warty koło Mstowa), występuje duża zmienność siedlisk - od łąk, starorzeczy, szuwarów, olsów i łęgów w dolinie Warty poprzez zbiorowiska murawowe na zboczach i lasy grądowe na wzgórzu Gąszczyk, gdzie osobliwością jest groszek wschodniokarpacki.

• 700 gatunków zwierząt
Takie miejsce to meandry Pilicy tworzące malowniczą dolinę z zaroślami wierzbowymi, podmokłymi łąkami, bagnami i torfowiskami. Właśnie na tym terenie stwierdzono około 700 gatunków zwierząt, przy czym bardzo dobrze zachowane są populacje kumaka nizinnego, traszki grzebieniastej, minoga ukraińskiego, trzepli zielonej, czerwończyka fioletka i zatoczka łamliwego. Razem z ostoją Suchy Młyn, która również obejmuje fragment Pilicy, chronionych jest szereg siedlisk w jednym z większych ciągów ekologicznych zlokalizowanych w dolinach rzecznych. Poza tym Suchy Młyn stanowi ostoję dla języczki syberyjskiej - jednej z najrzadszych i najbardziej zagrożonych roślin w kraju.

• Raj nie tylko dla pstrągów
Rzeka Białka Lelowska jest lewostronnym dopływem Pilicy i jako obszar Natura 2000 na odcinku Lelów-Wąsosz jest malowniczym ciekiem płynącym pośród krajobrazu rolno-leśnego. Jest to bardzo dobrze zachowana rzeka o charakterze pstrągowym, gdzie spotkać można pstrąga potokowego, minoga strumieniowego i głowacza białopłetwego.

• Derkacz w wysokiej trawie
Na poprzemysłowym terenie w okolicach Częstochowy, na przestrzeni 30 lat wykształciły się kompleksy łąk z takimi gatunkami, jak: mieczyk dachówkowaty, kosaciec syberyjski i goryczka wąskolistna. Pośród wysokich traw siedliska i miejsca lęgowe mają ptaki: bak i derkacz.

• Na torfowiskach tętni życie
Wszystkie chronione obszary torfowiskowe otoczone są roślinnością szuwarową i kompleksami borów bagiennych. Występują tu rzadkie gatunki roślin: rosiczka okrągłolistna, bagno zwyczajne oraz borówka bagienna. Torfowiska skupiają wiele gatunków ważek, które można zaobserwować wiosną i latem. Jedną z nich jest iglica mała - bardzo rzadka i wyjątkowa, bo najmniejsza z europejskich ważek.

• Mają swój dom w ciemności
Jaskinie to miejsca życia zwierząt, które na stałe bądź okresowo wybrały ciemności jako dogodne środowisko życia. Najbardziej znanymi są nietoperze, wykorzystujące jaskinie zimą do hibernacji (przeczekania niekorzystnego okresu, kiedy brak jest owadów). Jesienią nietoperze wykorzystują sąsiadujące z jaskinią lasy jako miejsce intensywnego żerowania.

• Nietoperz śpi w Szachownicy
Jednym z największych zimowisk nietoperzy w Polsce jest Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Szachownica znajdujący się na Wyżynie Wieluńskiej. Powstał w celu ochrony systemu jaskiniowego Jaskini Szachownica, której wejścia leżą w starym kamieniołomie na Krzemiennej Górze. Jaskinia została utworzona przez wody topniejącego lodowca, jednak w wyniku eksploatacji wapienia uległa zniszczeniu i obecnie tworzy system pięciu jaskiń. Najdłuższe z nich to jaskinie Szachownica I i Szachownica II. Korytarze jaskiń przecinają się pod kątem prostym, tworząc siatkę pól przypominająca szachownicę. W wyniku sztucznego poszerzania korytarzy naruszono stateczność górotworu i obecnie następuje proces destrukcji stropu głównego ciągu jaskini poprzez silne osypywanie się materiału skalnego.